Z bazyliki Grobu Świętego korzystało już osiem wspólnot wyznaniowych

Fragment rozdziału:

ŻYDOWSKI KSIĄŻĘ SUŁTANA:

PROTESTANCI, FRANCISZKANIE I MUR

(...) Wyznawcy judaizmu wciąż modlili się pod murami na Wzgórzu Świątynnym i na zboczach Góry Oliwnej, a także w swojej głównej synagodze, synagodze Rambana, sułtan jednak lubił porządek we wszystkim. Tępiąc wszystko, co naruszało monopol islamu na Wzgórzu Świątynnym, zarządził, że Żydzi mogą się modlić tylko w trzymetrowej uliczce wzdłuż muru oporowego świątyni króla Heroda. Było to do pewnego stopnia uzasadnione, ponieważ mur ten przylegał do starej synagogi w Grocie i sąsiadował z dzielnicą żydowską, w której Żydzi zaczęli się osiedlać w XIV wieku (jest to dzisiejsza dzielnica żydowska). Ale miejsce to leżało w islamskiej dzielnicy maghrebskiej; żydowskie obrzędy podlegały więc ścisłym rygorom, a w późniejszych czasach Żydzi musieli mieć zezwolenie, aby w ogóle się tam modlić. Wśród Żydów miejsce to rychło zyskało nazwę ha-Kotel (Ściana), przybysze zwali je Ścianą Płaczu lub Murem Zachodnim; od tej pory jej złotawe bloki kamienne stały się symbolem Jerozolimy i ośrodkiem kultu. Sulejman pokazał chrześcijanom, gdzie ich miejsce, usuwając franciszkanów z grobowca Dawida i każąc wyryć tam inskrypcję: „Cesarz Sulejman nakazał oczyścić to miejsce z niewiernych i wznieść na nim meczet”. Na tym świętym dla wszystkich trzech religii miejscu, w którym znajdowało się bizantyńsko-krucjatowe sanktuarium, dawna żydowska synagoga i chrześcijański wieczernik, stanęła teraz islamska świątynia Nabi Dauda, Proroka Dawida. Jej dziedzicznymi strażnikami Sulejman mianował rodzinę sufickich szejków nazwiskiem Dadżani, którzy sprawowali ten urząd do 1948 roku. Wydarzenia polityczne zachodzące na świecie miały zawsze wpływ na życie religijne Jerozolimy i niedługo później Sulejman zyskał powód, aby przywrócić do łask franciszkanów. Podczas walk z Habsburgami o panowanie w środkowej Europie potrzebował chrześcijańskich sojuszników – Francuzów – a król Francji popierał franciszkanów. W 1535 roku sułtan przyznał Francji przywileje handlowe i uznał franciszkanów za strażników chrześcijańskich miejsc świętych. Była to pierwsza z tak zwanych kapitulacji – ustępstw na rzecz państw europejskich – z biegiem lat coraz bardziej osłabiających imperium osmańskie.

Franciszkanie urządzili swą główną siedzibę w kościele Najświętszego Zbawiciela, w pobliżu bazyliki Grobu Świętego. Kompleks ten stanie się w końcu ogromnym katolickim miastem w mieście, ale jego rozwój bardzo niepokoił wyznawców prawosławia. Między katolikami a prawosławnymi istniała już zajadła nienawiść, bo obie strony rościły sobie pretensje do miana głównego opiekuna miejsc świętych: praedominium. Z bazyliki Grobu Świętego korzystało już osiem wspólnot wyznaniowych i w tej darwinowskiej walce o byt mogły przetrwać tylko najsilniejsze. Jedne rosły w siłę, inne słabły i znikały: Ormianie zachowali mocną pozycję, ponieważ mieli stosunki w Stambule, Serbowie i maronici tracili wpływy – ale Gruzini, po zniknięciu ich mameluckich patronów, zostali pozbawieni wszystkiego. (...)

Jerozolima, Simon Sebag Montefiore