Łagodna zima i dotychczas pozbawiona ekstremalnych zjawisk pogodowych wiosna napawają ogrodników i rolników optymizmem, wieszcząc wysokie plony. Nie może to jednak oznaczać stępienia czujności. „Licho nie śpi”, a pogoda to nie jedyny element natury, na który nie mamy wpływu. Z bezmroźnych dni zapewne cieszą się wszystkie ciepłolubne rośliny zarówno sadownicze, warzywne, jak i ozdobne. Niestety, łagodny przebieg zimy i wiosny sprzyja wielu patogenom, których formy przetrwalnikowe nie zostają wówczas zdziesiątkowane przez mrozy. W sezonie oznacza to konieczność wzmożonej walki ze wszelkiego rodzaju insektami oraz wtórnymi skutkami ich żerowania, czyli chorobami grzybowymi i wirusowymi. Na pocieszenie mogę dodać, że badania naukowe potwierdziły stare ludowe przesłanki i wykazały, że rośliny doświadczone działaniem patogenów, choć mniej estetyczne i mniejsze, to zawierają więcej witamin, które wytwarzają w celach obronnych.

Wracając jednak do tematu poniżej prezentuję zestawienie kolejnych trzech roślin, których uprawę polecam na przydomowych lub działkowych warzywnikach.

O pięknie kwitnących portulakach ozdobnych słyszał chyba każdy ogrodnik, czy to amator czy profesjonalista. O portulace warzywnej słyszało jednak niewielu. Tak jak jej ozdobni krewniacy wytwarza mięsiste łodygi i liście. Mimo to różni się od nich znacznie. Kwiaty ma niepozorne i mogą one zawiązywać nasiona nawet nie rozkwitając się. Jednak to nie o kwiaty chodzi. Najcenniejsze są właśnie grube, soczyste łodygi i liście. Są one lekkostrawne, bogate w składniki odżywcze (witaminy, minerały i kwasy organiczne). Roślina ta jest jednym z podstawowych warzyw kuchni greckiej. Może być spożywana na surowo w postaci surówek, jako dodatek do kanapek ale również przetwarzana i przyrządzana jak szparagi lub szpinak, czy też zmiksowana pita ze względu na właściwości oczyszczające, antyrakowe i regenerujące. Roślina w smaku jest orzeźwiająca, lekko kwaśna, nieco orzechowa lub nawet korzenna. Jej liście są polecane jako jedno z pierwszych warzyw, które można podawać małym dzieciom wprowadzając do ich mlecznej diety nowe, zdrowe i pożywne treści.
Portulaka w uprawie jest niekłopotliwym warzywem, generalnie jednorocznym, choć czasami odtwarza się na tym samym stanowisku jako samosiejka. Portulace wystarczy kawałek suchej, ciepłej i nawet niezbyt żyznej grządki- może być kamienista. Wysiewać można ją od maja do lipca, na miejsce stałe, rzutowo, wprost do gruntu. Nasion nie należy przykrywać ziemią, a jedynie delikatnie przycisnąć do podłoża i skropić wodą. Rośnie i rozkrzewia się szybko. Pierwsze zbiory możliwe są już 4 tygodnie po wysiewie. Po ścięciu przy gruncie, roślina szybko regeneruje się i odrasta. W przypadku dużej ilości roślin zbiorów można dokonywać sukcesywnie w miarę potrzeb. Ścinając wszystkie rośliny na raz można liczyć na zbiory 2 lub nawet 3 razy w sezonie.

Jest to roślina blisko spokrewniona ze Szczawiem tak licznie występującym na polskich łąkach i pastwiskach, a także z dużo mniej przyjemną rośliną, z Barszczem Sosnowskiego. Na rynku są dostępne polskie odmiany rabarbaru zarówno w postaci sadzonek jak i nasion. Jego kwaśne łodygi liściowe można spożywać na surowo, lub przetworzone w postaci kompotów, galaretek ciast itp. Osoby ze skłonnością do kamicy nerkowej lub mające jakiekolwiek problemy z układem moczowym nie powinny spożywać tej rośliny, ewentualnie w małych ilościach, w formie przetworzonej. Rabarbar lubi stanowisko słoneczne, wilgotne, żyzne i zasobne w wapń. Wysiany lub wysadzony w ogrodzie może wiele lat cieszyć swoją obecnością dostarczając nam soczystych ogonków liściowych. Pomimo swojej bylinowej natury, raz na kilka lat dobrze jest jego karpę podzielić szpadlem na 2 lub więcej części, pozostawiając na tym samym miejscu tylko jedną z części. Pobudzi to roślinę do rozwoju większej ilości liści i lepszej ich jakości.

Jest to ciekawa roślina spokrewniona ze słonecznikiem, karczochem, rumiankiem, chabrem bławatkiem i wieloma innymi przedstawicielami rodziny astrowatych. W warunkach naturalnych można ją spotkać na polskich, wilgotnych łąkach. Kiedyś popularna roślina uprawiana na terenach od Hiszpanii po naszą część kontynentu, zarówno jako warzywo, jak też ludowy środek stosowany na ukąszenia żmij. Obecnie na szerszą skale uprawiany w niewielu krajach świata, a jednym z nich jest Holandia. Wężymord, bo tak brzmi inna nazwa skorzonery, można uprawiać jako roślinę jednoroczną lub dwuletnią. Optymalna metoda uprawy tej rośliny, z uwagi na długi, ok 30cm kruchy korzeń zbliżona jest do uprawy szparagów- czyli na wysokim, pulchnym, bez kamienistym kopcu, bogatym w składniki organiczne. Wężymord można uprawiać również jak marchew, na niskich zagonach, jednak ryzyko złamania korzeni podczas wykopków jest dużo większe. Korzeń w smaku przypomina szparagi, jest jednak nieco bardziej wyraźny. Tak jak wiele innych astrowatych zawiera inulinę- naturalny cukier, który bez obaw mogą stosować chorzy na cukrzycę, i który równocześnie jest prebiotykiem i wspomaga odchudzanie. Podczas obróbki warzywa należy uważać na wypływający (brudzący) sok mleczny. Korzenie najlepiej obierać z czarnej skórki dopiero po ugotowaniu. Wysiewu z przeznaczeniem zarówno na zbiór jesienny, jak i wiosenny, w naszych warunkach najlepiej dokonywać w kwietniu/maju. Zmniejsza się w ten sposób ryzyko wybijania w kwiaty.

Rabarbar dobrze sprawdza się jako soliter (samotnik) niemniej dobrze też rośnie z sałatą czosnkiem, porem i fasolom oraz ziołami ścielącymi się i lubiącymi wilgotne stanowiska.

Portulaka z uwagi na specyficzne wymagania rzadko dzieli stanowisko z innymi roślinami. Co nie stoi na przeszkodzie by wysiać tę roślinę na skalniaku, wśród roślin ozdobnych lub w towarzystwie ziół takich jak bazylia, szczypior czy lubczyk i warzyw, m.in. selera naciowego oraz fasoli, pod warunkiem jednak że nie będą one zacieniać portulaki.

Skorzonera udaje się uprawiana w towarzystwie marchwi, kalarepy, rzodkiewki, sałaty, czosnku, porów, cebuli i większość popularnych ziół

To już ostatni artykuł z tegorocznego wiosennego warzywno-ziołowego mini-cyklu. Co nie oznacza zakończenia tegorocznych siewów- te, w zależności od roślin, oczekiwanych rezultatów i technik uprawowych mogą trwać nawet do późnej jesieni. Mam nadzieję, że dotychczas zaprezentowane rośliny będą dla Was natchnieniem do tworzenia własnych sezonowych, ale przede wszystkim wieloletnich rabat warzywnych i ziołowych.

Już niedługo kolejna publikacja, w której znajdziecie wiele ciekawostek i praktycznych wskazówek.
Zachęcam do zadawania pytań w komentarzach pod artykułem lub na Facebooku. Chętnie udzielę bardziej szczegółowych porad.
Aby polubić Zielone Porady i móc korzystać z pomocy ogrodniczej na łamach Facebook-a wystarczy kliknąć w wizytówkę pod artykułem. Każdy kto dołączy do strony Zielone Porady na facebook-u nie będzie się musiał martwić, że przegapi jakiś artykuł z cyklu "Ogród na wiosnę", na portalu sadeczanin.pl, gdyż na bieżąco będzie informowany o nowym artykule w tej materii.

Zielonych porad udziela Dariusz Rychel, architekt krajobrazu
fot. pixabay.com, wikipedia.org i pixgood.com

Więcej o uprawach w: