Użyteczna "czarna magia", która mówi wszystko o kondycji gmin

Co kryje się pod pojęciem nadwyżki operacyjne albo dochody bieżące? Ten krótki słowniczek pojęć pomoże wam szybko zdobyć wiedzę ekspertów z zakresu pracy samorządów.

Czytaj także: Sękowa umie inwestować, w ubiegłym roku pokonała największe gminy

Już za niecały miesiąc pojawią się wyniki Rankingu Oceny Aktywności Gmin Subregionu Sądeckiego 2020. Dowiemy się, które gminy poradziły sobie w poprzednim roku najlepiej. Praca samorządów zostanie zbadana pod względem 24 wskaźników i dynamiki ich zmian. Odkrywamy karty i tłumaczymy, co znaczą te magiczne wersy powtarzane w trakcie plebiscytu.  

Środki europejskie - pochodzą z budżetu Unii Europejskiej. Są to w przeważającej części fundusze o charakterze bezzwrotnym, przekazywane jako dotacje.

Dochody ogółem – środki finansowe przeznaczone na realizację zadań przez samorządy. W tym celu stworzono system zasilania finansowego, którego głównymi elementami są dochody oraz przychody o charakterze zwrotnym. Kluczową rolę w tym systemie odgrywają dochody mające charakter bezzwrotny. Dochodami samorządów są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.

Subwencja – to bezzwrotna pomoc finansowa dla jednostki samorządu terytorialnego, udzielana przez państwo ze środków budżetowych.

Dochody własne - podstawowe źródło dochodów jednostek samorządu terytorialnego (m.in. udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz z podatku dochodowego od osób prawnych). Katalog dochodów własnych jest uzależniony od rodzaju jednostki samorządu terytorialnego (im większy zakres zadań, tym więcej rodzajów dochodów własnych). Nie zalicza się do nich subwencji ogólnej i dotacji celowych. Dochody własne służą do finansowania zadań własnych, o ich poziomie decydują samorządy, ustalając np. wysokość podatków lokalnych.

Czytaj także: Muszyna była prymusem wśród samorządów, teraz wpadła w tarapaty

Dochody bieżące - to dochody własne (np. dochody z podatków, dochody z majątku, udział w dochodach budżetu państwa z wpływów z podatków bezpośrednich, opłaty), subwencja ogólna, dotacje celowe, dochody pochodzące ze źródeł zagranicznych (niepodlegające zwrotowi), środki z Unii Europejskiej i inne. Do tej kategorii nie zalicza się dochodów majątkowych.

Nadwyżka operacyjna - to różnica pomiędzy dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi.

Wydatki ogółem - przeznaczane są na realizację m.in. zadań własnych jednostek, zadań z zakresu administracji rządowej i innych, zleconych ustawami jednostkom samorządu terytorialnego. Wynikają również z umów lub porozumień z innymi jednostkami samorządu terytorialnego. Kategoria „wydatki ogółem” to istotny wskaźnik do prowadzenia analiz finansowych, badania struktury wydatków oraz ocen sprawności i efektywności działania gmin.

Wydatki bieżące - należą do nich m.in. wynagrodzenia i składki od nich naliczane, wydatki związane z realizacją statutowych zadań jednostek budżetowych, dotacje na zadania bieżące, świadczenia na rzecz osób fizycznych, obsługę długu. To wydatki budżetowe, które nie są wydatkami majątkowymi.

Czytaj także: Mszana Dolna najlepsza w wydatkach na ochronę zdrowia. Czy utrzyma wynik?

Wydatki majątkowe (inwestycyjne) - wydatki budżetowe, które nie są wydatkami bieżącymi. Przeznacza się je na: inwestycje i zakupy inwestycyjne, programy finansowane z udziałem środków unijnych, zakup akcji, wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego. Prowadzą do powiększenia majątku jednostki. Następuje to poprzez budowę obiektów majątku trwałego, bądź poprzez nabywanie aktywów finansowych (udziałów w spółkach, akcji, itp.).

Per capita – „na głowę”, „na osobę”, zwrot oznaczający przeliczenie danej wartości na głowę mieszkańca. (PS) fot. archiwum Sądeczanina.