11 listopada 1918 roku: ojcowie naszej Niepodległości

Wincenty Witos

To legendarny przywódca ruchu ludowego, równocześnie aktywnie uczestnicząc w ogólnokrajowym życiu publicznym od 1909 do 1931 r., był nieprzerwanie wójtem rodzinnej wsi Wierzchosławice nieopodal Tarnowa. Wincenty Witos urodził się w 1874 r. Od najwcześniejszych lat przejawiał zainteresowanie sprawami chłopów w Galicji. Nie zajmowała go jednak wyłącznie lokalna problematyka. Już wcześniej został członkiem Stronnictwa Ludowego, z czasem przemianowanego na Polskie Stronnictwo Ludowe. Sprawami chłopskimi zajmował się również w ramach Sejmu Krajowego we Lwowie i parlamentu austriackiego w Wiedniu. W swojej działalności łączył sprawy upodmiotowienia chłopów i reformy rolnej z uświadamianiem narodowym włościan i ideą niepodległościową.

Rozłam w ruchu ludowym przyniósł powstanie w 1914 r. PSL „Piast”, którego Witos został jednym z liderów. Wincenty Witos współpracował z obozem narodowym Romana Dmowskiego i wstąpił do tajnej Ligi Narodowej. Pod koniec października 1918 r., stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej Galicji i Śląska Cieszyńskiego, która przejęła władze w Galicji od Austrii. Ze względu na lewicowy charakter rządu odmówił udziału w rządzie Ignacego Daszyńskiego z 7 listopada 1918 r.

Kariera polityczna Witosa nabrała tempa w okresie II Rzeczypospolitej. Był on powszechnie uważany za niekwestionowanego lidera ruchu ludowego w Polsce, a bez jego „Piasta” nie wyobrażano sobie utworzenia w parlamencie większości, która mogłaby powołać do życia rząd. Witos aż trzykrotnie sprawował funkcję premiera, również w czasie najbardziej dla młodego państwa niebezpiecznym, kiedy to w 1920 r. wojska bolszewickie omal nie zdobyły Warszawy. Trzeci kierowany przez niego rząd został obalony w wyniku przewrotu majowego w 1926 r. W czasie II wojny światowej nie podjął współpracy z Niemcami ani Sowietami. Zmarł w 1945 r.