Dobra książka. Sądeczanin poleca. Sławomir Koper. "Józef Piłsudski" (2)

„Bracia (chodzili do tej samej klasy) odmiennie traktowali obowiązki szkolne. Bronisław przygotowywał sumiennie większość materiału, a na egzaminach dostawał najczęściej pytania z części sobie nieznanej. Odwrotnie było w przypadku Józefa. Ten zadowalał się niewielkim wycinkiem obowiązkowej wiedzy i z reguły dopisywało mu szczęście. Nic zatem dziwnego, ze zgorzkniały Bronisław notował: „Busz dostał 3, a Ziuk 4, choć nie czytał wcale do egzaminu.”

„Dzisiaj miałem z Ziukiem rozmowę. On wmawiał mi, że jestem starym młodym, a siebie jako przykład stawiał młodym. Bo mówi, że młodość musi wyszumieć się, śmieje się, że myślę poważnie, a sam jak puch lata po wietrze, nic z kim nie ma. Żałuje mnie, że nie zaznam młodości, a ja mu mówię, że i nie chcę zaznać młodości i głupiego życia, które jest jego ideałem.”

„Starszy brat przyszłego Marszałka trafił na Sachalin, uchodzący za jedno z najgorszych miejsc dla zesłańców. Początkowo pracował przy wyrębie lasu, następnie jako cieśla, wreszcie trafił do kancelarii więziennej. Poznał wówczas innego zesłańca – rosyjskiego etnografa Lwa Sternberga, co zadecydowało o jego losach. Pod jego wpływem zainteresował się badaniami kultury tubylczej ludności, zbierał kolekcje etnograficzne, fotografował, zajął się opracowaniem słowników. Działalność Bronisława zwróciła uwagę placówek naukowych Sankt Petersburga i Władywostoku.”

„Osiedlił się w wiosce Ai, gdzie zamieszkał z urodziwą Chuhsamma, krewną (bratanicą lub siostrzenicą) wodza Kimur Bafunke. Para ta doczekała się dwojga dzieci: syna Sukezo i córki Kyo.(…) Daleki Wschód Bronisław Piłsudski opuścił nielegalnie w 1906 r., bez Chuhsammy i dzieci ( córki zresztą nigdy nie zobaczył). Towarzyszka życia pozostała na rodzinnej wyspie, jej wyjazdowi sprzeciwił się wódz plemienia. Chuhsamma do końca życia nie wybaczyła partnerowi porzucenia, nie potrafiła zrozumieć, że Bronisław nie mógł wrócić w granice państwa carów.”

„W 1903 r. Bronisław Piłsudski wraz z byłym zesłańcem, Wacławem Sieroszewskim, wyjechał na wyspę Hokkaido w celu prowadzenia dalszych badań nad kultura Ajnów. Jednym z efektów jego pracy były unikatowe nagrania dźwiękowe zarejestrowane na 100 wałkach woskowych, przechowywane obecnie w Centrum Kultury i Techniki” Manggha” w Krakowie.”

„(Bronisław) Ma odczyt w Krakowie. W toku odczytu w pewnej chwili zaczyna mówić ciszej i ciszej, jakby był zmęczony, aż w końcu zasypia(…). Kiedy indziej na towarzyskim zebraniu wieczornym przeprasza obecnych, że jest bardzo zmęczony i musi udać się do domu. Kiedy po półgodzinie inni goście wychodzą, znajdują go w postawie stojącej w przedpokoju, lecz śpiącego, z jedną ręką w rękawie płaszcza.”

Cytaty pochodzą z książki: Sławomir Koper „Józef Piłsudski. Życie prywatne Marszałka. Fakty i tajemnice”, wydawnictwo Bellona, Warszawa 2010