Dobra książka: "Złość, jak nie zmienić jej we wściekłość?" (3)

Dlaczego u człowieka agresja wewnątrzgatunkowa jest tak nasilona? Zdaniem Lorenza powodem jest zanik tych instynktownych mechanizmów hamowania agresji (co mogłoby powstrzymać rozjuszonego człowieka?), a także rozwój broni, pozwalającej ludziom zabijać innych sprawniej i na odległość.

Agresywną energię można jednak rozładować w sposób społecznie aprobowany, np. w trakcie rywalizacji sportowej. Instynktywistyczne koncepcje agresji są powszechnie krytykowane. Zarzuca się im między innymi niejasność samego terminu instynkt, a co za tym idzie brak możliwości prowadzenia badań empirycznych. Ponadto zgodnie z tą koncepcją wyładowanie agresywnego instynktu powinno zapobiegać kolejnej reakcji agresywnej do momentu, aż znów nagromadzi się agresywna energia. Życie jednak dowodzi – a badania to potwierdzają – że agresywne reakcje często następują jedna po drugiej.

Można się także zastanawiać, gdzie w organizmie zbiera się agresywna energia. Dziś uważa się, że mózg przetwarza informacje, a więc funkcjonuje raczej jak procesor komputera, a nie kocioł parowy. Wiemy też, że można wyuczyć się agresywnych zachowań, co stoi w sprzeczności z ideą instynktownego, spontanicznego uwalniania agresywnej energii. (…).

Zachowania agresywne utrwaliły się w toku ewolucji, gdyż pomagały rozwiązywać problemy adaptacyjne naszych przodków, takie jak: zdobywanie zasobów, obrona przed atakiem, pokonanie rywali seksualnych, walka o miejsce w hierarchii, odstraszanie agresorów oraz powstrzymanie stałych partnerów seksualnych od niewierności. Nawet krańcowo agresywne zachowania, jak morderstwo, pełnią swoją rolę. Joshua Duntley i David Buss wskazują, iż pozbawienie kogoś życia może służyć wielu celom: zabezpieczeniu siebie i swoich bliskich przed doznaniem poważnej krzywdy, budowaniu reputacji człowieka groźnego i zdecydowanego na wszystko w obronie swoich praw, wyeliminowaniu osób niespokrewnionych, które mogą się przyczynić do utraty istotnych zasobów.
Najwyższy poziom agresji fizycznej obserwuje się u młodych mężczyzn, w wieku 15–25 lat. Wyjaśnia to m.in. psychoewolucyjna teoria inwestycji rodzicielskiej, sformułowana przez Roberta Triversa. (…).

Cytaty z rozdziału: „Krzywdziciele i skrzywdzeni”, Przemysław Piotrowski

„Złość. Jak nie zmienić jej we wściekłość”, redakcja Piotr Żak, Dorota Krzemionka, wydawnictwo Charaktery, 2019
Dziękujemy wydawnictwu Charaktery za udostępnienie wybranych fragmentów