Hołd poległym w rocznicę zbrodni w Świniarsku i Rdziostowie

W minionych dniach odbyły się uroczystości upamiętniające dwie straszne, i głęboko zapadłe w pamięć mieszkańców Sądecczyzny zbrodnie.

W dniach 1 do 5 września 2021 roku minęła bowiem 82. rocznica Zbrodni niemieckiej w Świniarsku. Także Rdziostów stał się obiektem niemieckiego bestialstwa. To tutaj od 1940 roku do 18 stycznia 1945 rok w lesie dokonano straceń niewinnych ludzi. Liczbę pomordowanych w tym miejscu szacuje się od 1000 do nawet 2500 ofiar.

W Świniarsku oraz w Rdziostowie w miejscach upamiętniających ofiary tamtych strasznych dni zapalano znicze, złożona wiązanki i odmówiono modlitwy. W hołdzie poległym wprost ze Świniarska do Rdziostowa przeszła licząca ponad 20 wierzchowców banderia konna "Iskra" Dolina Dunajca.

Podczas uroczystości będącej hołdem dla wszystkich tych poległycych nie zabrakło najmłodszego pokolenia, taki jak choćby spotkany prze nas Jasiek Zwoliński (na zdjęciu przy inskrypcji zapisanej przez rodzinę z terenu gminy Grybów wspominającej zamordowanego lekarza z tej rodziny). Nie zabrakło dzieci z Akademi Futbol Podegrodzie w koszulkach sportowych.

Oto co pisze na temat samych pamiętnych wydarzeń w Świniarsku Wojciech Lupa:

"Pierwszego września 2 Dywizja Górska pod dowództwem generała Valentina Feursteina przekracza granice ze Słowacją i atakuje Polskę wzdłuż linii Dunajca. Poprzez Krościenko, Tylmanową, Zabrzeż i Łącko piątego września docierają do Świniarska. Wszędzie tam gdzie natrafiają na jakikolwiek opór palą domy i mordują cywilów. Major Bolesław Miłka z 2. Brygady Górskiej organizuje obronę Nowego Sącza. Wybór pierwszej linii obrony pada na Świniarsko w okolicach potoku Niskówka przecinającego drogę na Nowy Sącz. Pierwsze strzały padają 5 września w godzinach przedpołudniowych. Obrona zostaje szybko przełamana i Niemcy wkraczają do Nowego Sącza. W Świniarsku pozostaje 137 Brygada Strzelców, której zadaniem jest pacyfikacja wioski. W nocy z 5 na 6 września rozstrzeliwują siedmiu mężczyzn pod pomnikiem upamiętniającym bitwę pod Grunwaldem. Egzekucje i palenie domów trwa następnego dnia. Kapitan Walter Drück, dowódca 82 batalionu saperów wchodzącego w skład 2 Dywizji Górskiej robi zdjęcia podczas pacyfikacji.
Poniżej lista zamordowanych:

1. BIEL JAN ur. 1855 r. nr domu 35 - spalony w domu 05.09
2. GARGAS WOJCIECH ur. 1860 r. nr domu 107 - zastrzelony na podwórku rano 06.09
3. KOSTRZEWA JAN ur. 1913 r. Brzezna - zastrzelony na drodze 05. 09 potwierdzony w księdze zgonów przez 4 świadków
4. KOSTRZEWA FRANCISZKA nr domu 94 - zastrzelona 05. 09. w czasie ucieczki z pożaru
5. KOTLARZ ANNA ur. 1899 r.? nr domu - zastrzelona 06.09. w czasie ucieczki na Gaj
6. PLATA JÓZEF ur. 1895 r. nr domu 76 - rozstrzelany 06.09.pod krzyżem
7. ROLA ANDRZEJ ur. 1882 r. nr domu 112 - rozstrzelany 06.09. pod krzyżem
8. SKOCZEŃ MICHAŁ ur. 1869 r. nr domu 22 - zastrzelony 06.09. w polu
9. SKOCZEŃ MICHAŁ ur. 1886 r. nr domu 88 - rozstrzelany 06.09.pod krzyżem lub na podwórku Pana Jana Potoczka
10. WITECKA KUNEGUNDA ur. 1899 r. nr domu 9 - zastrzelona 05. 09. przy domu
11. WITOWSKA STEFANIA ur. 1906 r. nr domu 104 - postrzelona 05.09. przy palącym domu zmarła w nocy 06. 09
12. WITOWSKA ZOFIA ur. 1880 r. nr domu 21 - zastrzelona na drodze rano 06.09.
13. WÓJS JAN ur. 1867 r. nr domu 16 - rozstrzelany pod krzyżem 05. 09
14. WÓJS JAN ur. 1903 r. nr domu 16 - zastrzelony podczas ucieczki 05.09?
15. WÓJS JÓZEF ur. 1900 r. nr domu 16 - zastrzelony przy domu 05.09
16. WÓJS WOJCIECH ur. 1880 r. nr domu 36 - rozstrzelany 06. 09. pod krzyżem
17. ZYGMUNT JAN ur. 1878 r. nr domu 20 - rozstrzelany 05. 09. pod krzyżem

Dalszej masakrze zapobiegła interwencja Adama Schreinera polskiego patrioty pochodzenia niemieckiego, mieszkańca pobliskiego Podrzecza.
Pomordowanych mój dziadek Jan przewiózł na cmentarz na Helenie gdzie zostali pochowani w zbiorowej mogile.
2. Dywizja Górska kontynuowała działania zbrojne w kierunku Jasła, Rzeszowa i Przemyśla gdzie zakończyła kampanie wrześniową.
Valentin Feurstein dowodził później obroną klasztoru Monte Casino. Nigdy nie był sądzony za zbrodnie wojenne. Wydał książkę wspomnieniową. Zmarł z przyczyn naturalnych w 1970 roku.
W tym samym roku ginie w wypadku samochodowym Walter Drück, autor zdjęć. Nigdy nie poniósł kary za popełnione zbrodnie. Do cywila zostaje przeniesiony w stopniu generała-majora i pracuje jako szef działu eksportu producenta wozów strażackich."

12 czerwca 1940 r. z kolei odbyły się pierwsze egzekucje dokonywane przez gestapowców na wzgórzu rdziostowskim i trwały one aż do 18 stycznia 1945 r. do godziny 5 rano. Dzień ten był dniem wyzwolenia Rdziostowa.

Według informacji zbieranych przez miejscową ludność m. in. ówczesnego sołtysa Ignacego Szkaradka i kierowniczkę szkoły w Rdziostowie pani Marię Sopatę w różnych miejscach lasu rdziostowskiego zostało bestialsko zamordowanych około 1000 osób.

Staraniem kierownika szkoły pani Marii Sopaty udało się uzyskać zezwolenie na ekshumację pomordowanych w lesie na wspólny cmentarz w pobliżu szkoły. Cmentarz otoczony jest kamiennym murem z ciekawą bramą wejściową. Wewnątrz w centralnej części znajduje się obelisk z tablicą informacyjną.

Organizatorami wydarzenia były: Stowarzyszenie Banderia Konna ISKRA Dolina Dunjaca, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Partnerstwo dla Ziemi Sądeckiej, Akademia Piłkarska Futbol Podegrodzie.
Uroczystość została zorganizowana przy współpracy z proboszczem Parafii w Świniarsku księdzem ks. mgr Zbigniewem Kożuchem oraz proboszczem parafii w Marcinkowicach ks. mgr Tadeuszem Celustą.