Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Sobota, 30 marca. Imieniny: Amelii, Dobromira, Leonarda
02/05/2015 - 08:08

Jubileusz 40-lecia Sądeckiego Parku Etnograficznego. Odznaczenia dla pracowników

Wczoraj (1 maja) został zainaugurowany sezon turystyczny w Sądeckim Parku Etnograficznym i Miasteczku Galicyjskim. Impreza plenerowa rozpoczęła obchody 40-lecia skansenu. Na wszystkich gości czekały liczne atrakcje i niespodzianki.
Majówka była doskonałą okazją do odwiedzenia zabudowań i ekspozycji Miasteczka Galicyjskiego oraz skansenu. Oprócz tego była to okazja do wysłuchania koncertów kapeli regionalnych z Polski ("Doliny Dunajca" i „Piecuchów" z Nawojowej) i Słowacji (zespołu ludowego „Vrchovina” i kapeli „Šambriňci" ze Šambrona) a także wspólnego biesiadowania i nauki tańca. Imprezę prowadził Wojciech Bogucki, który nie tylko sypał anegdotami, ale miał dla gości liczne niespodzianki.

Nie zrażeni siąpiącym wczoraj deszczem turyści zwiedzali ekspozycję, oglądali pokazy ginących zawodów, robili sobie pamiątkowe zdjęcia ze smokiem i w stroju ludowym oraz pałaszowali ludowe smakołyki w śpiewających kuchniach regionalnych.

Obchodom towarzyszyło otwarcie stałej wystawy "Wielokulturowość Sądecczyzny” w sektorze Niemców Galicyjskich, która od dzisiaj została udostępniona do zwiedzania.

- Ekspozycja ta ma wprowadzać w specyfikę grup etnograficznych, których kultura jest przedstawiona w skansenie - wyjaśnia Joanna Hołda z Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Licząca sobie siedem lat Emilka z Nowego Sącza wybrała przymierzanie ludowych strojów. Zastaliśmy ją w wiejskiej chałupie z zapałem mierzącą kolejne części damskiej garderoby.

- Wybrałam się do skansenu z rodziną, bo bardzo lubię tutaj przychodzić. Cieszę się, że mogłam przymierzyć ludowy strój. Bardzo mi się on podoba.


Dla pracowników Muzeum Okręgowego jubileusz był okazją do odebrania odznaczeń z rąk Leszka Zegzdy, członka zarządu województwa małopolskiego, który podkreślił, że trzeba publicznie podziękować osobom dbającym na co dzień o skansen i zachowanie dziedzictwa przeszłości dla przyszłości.

Medale województwa małopolskiego odebrali: dr Robert Ślusarek, Zofia Pulit, Roman Kucia, Zbigniew Wolanin, Barbara Romańska i Marek Świder.

- Mam wrażenie, że skansen był w Nowym Sączu od zawsze. Tak mocno jest on wrośnięty w pejzaż miasta. Nie sposób wyobrazić sobie, że go kiedyś nie było - powiedział Leszek Zegzda.

Dr Robert Ślusarek, dyrektor Muzeum Okręgowego podkreślił, że jubileusz sądeckiego skansenu jest obchodzony wspólnie ze skansenem na Słowacji, którego dyrektor Dalibor Mikulik zachęcił mieszkańców Nowego Sącza do wzięcia udziału w uroczystościach w Starej Lubowli:

- Nasz park etnograficzny jest częścią lubowniańskiego muzeum. Powstał w 1975 roku, a zatem świętujemy 30-lecie działalności. Zapraszam do nas na Słowację, przygotowaliśmy wiele ciekawych imprez. Główne uroczystości odbędą się 14 maja (czwartek).

Oba skanseny liczą sobie łącznie 70-lat i wspólny jubileusz świętują razem.
...

Sądecki Park Etnograficzny to największe muzeum skansenowskie w Małopolsce, prezentujące architekturę drewnianą i tradycyjną kulturę ludową grup etnograficznych i etnicznych zamieszkujących obszar historycznej Sądecczyzny – Lachów Sądeckich, Pogórzan, Górali Sądeckich, Łemków, Niemców Galicyjskich i Cyganów Karpackich.

Teren skansenu, obejmujący około 20 ha, podzielony jest na sektory przypisane poszczególnym grupom ludności oraz sektor dworski. Na ekspozycji znajduje się 78 obiektów architektonicznych. Najcenniejsze z nich to: siedemnastowieczny dwór szlachecki z Rdzawy, ozdobiony unikalnymi polichromiami, oraz trzy świątynie trzech różnych obrządków chrześcijańskich – rzymskokatolicka, greckokatolicka i ewangelicka. Wszystkie kościoły zostały przywrócone do kultu i okazjonalnie odbywają się w nich nabożeństwa.

Zabytki ludowej architektury drewnianej prezentowane w skansenie nie tylko unaoczniają bogactwo i różnorodność tradycyjnej kultury Sądecczyzny, ale także dają wyobrażenie o wyglądzie dawnej wsi. Sądecki Park Etnograficzny został bowiem zaprojektowany jako „muzeum – wieś” – w celu jak najpełniejszego i najwierniejszego zaprezentowania kultury materialnej wsi sądeckiej w otoczeniu zbliżonym do naturalnego. Służy temu nie tylko wykorzystanie naturalnego ukształtowania terenu oraz odpowiednio zaprojektowana zieleń i otoczenie zagród, ale przede wszystkim dobór i rozmieszczenie poszczególnych obiektów, ukazujące zróżnicowanie tradycyjnej wsi – zarówno kulturowe, jak i majątkowe (zagrody biedniackie, średniozamożne i zamożne) oraz społeczne (ukazanie różnych zawodów i zajęć ludności poprzez prezentację warsztatów rzemieślniczych).

W sądeckim skansenie można również podziwiać bogactwo form i rodzajów budynków mieszkalnych i gospodarczych, wiejskie świątynie, zabudowania dworskie, szkołę wiejską oraz tzw. małą architekturę – kapliczki przydrożne i przydomowe, ule, studnie czy płoty. Bardzo istotnym elementem w kreowaniu dawnej wsi jest wystrój wnętrz, które jak najdokładniej powinny oddawać realia odtwarzanej epoki, a zarazem sprawiać wrażenie autentyczności – jakby mieszkańcy tylko na chwilę opuścili dom. Integralny element „muzeum – wsi” stanowi ożywienie ekspozycji prezentacją dawnych tradycji, obyczajów i zajęć wiejskich. Służą temu rozmaite działania edukacyjne podejmowane od początku istnienia skansenu. Szczególną rolę odgrywają folklorystyczne imprezy plenerowe organizowane na terenie Sądeckiego Parku Etnograficznego. Można wówczas zapoznać się z zajęciami domowymi i rolniczymi, pracą rzemieślników, podziwiać występy zespołów folklorystycznych oraz inscenizacje zwyczajów i obrzędów. Imprezom towarzyszą nabożeństwa w przywróconych do kultu świątyniach, spektakle teatralne, konkursy i zabawy, degustacje potraw regionalnych, kiermasze rękodzieła i sztuki ludowej oraz wiele innych atrakcji.
Większość imprez odbywa się cyklicznie – zwłaszcza te związane z obrzędowością doroczną, jak „Niedziela Palmowa” i „Odpust na śś. Piotra i Pawła” (związany z patronami kościoła z Łososiny Dolnej w skansenie), „Pasterka” oraz imprezy edukacyjne dla dzieci – „Dzień Dziecka” i tematyczna impreza edukacyjna jesienią. We współpracy ze Słowacją organizowane są imprezy międzynarodowe. Tradycje dawnego rzemiosła i rękodzielnictwa przybliża realizowany podczas sezonu turystycznego program „Zachowanie oraz rewitalizacja tradycyjnych, ginących zawodów wiejskich i małomiasteczkowych w Sądeckim Parku Etnograficznym”.

Spora część działań popularyzatorskich i edukacyjnych, w tym imprezy plenerowe, współfinansowana jest z funduszy unijnych oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach realizowanych przez Muzeum Okręgowe projektów. Pozyskanie środków zewnętrznych umożliwiło także rozbudowę Sądeckiego Parku Etnograficznego – dzięki temu powstał najnowszy sektor poświęcony Niemcom Galicyjskim oraz filia skansenu – Miasteczko Galicyjskie. Zarówno ekspozycja skansenu z unikatowymi obiektami i urokliwym otoczeniem, jak i różnorodne działania edukacyjne przyciągają licznych zwiedzających, a oferta uzupełniana o nowatorskie elementy przyczynia się do wzrostu frekwencji na przestrzeni ostatnich lat. Frekwencja na imprezach plenerowych w skansenie i Miasteczku wyniosła w 2014 roku 17035 osób.

Obecny kształt sądeckiego skansenu jest efektem wielu lat pracy. W roku 2015 Sądecki Park Etnograficzny obchodzi jubileusz 40-lecia – ekspozycję po raz pierwszy udostępniono zwiedzającym we wrześniu 1975 roku. Projekt realizacji skansenu powstał już w latach sześćdziesiątych, zgodnie z koncepcją dr Hanny Pieńkowskiej, Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. Wstępne założenie merytoryczne opracował mgr Tadeusz Szczepanek, ówczesny kierownik Muzeum Regionalnego Ziemi Sądeckiej, od 1975 r. funkcjonującego jako Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu. Projektem zagospodarowania przestrzennego zajął się architekt-urbanista mgr inż. arch. Wojciech Szczygieł, a pierwszym pracownikiem merytorycznym został mg inż. arch. Zygmunt Lewczuk.

Wiele pracy w rozwój skansenu i wyposażenie ekspozycji włożyły dwie etnografki: Maria Brylak-Załuska, autorka koncepcji etnograficznej, oraz Magdalena Kroh. Budowę skansenu rozpoczęto w roku 1969. W ciągu pierwszych sześciu lat postawiono na terenie skansenu 26 obiektów dużej i małej architektury, zaś w ciągu następnych dwudziestu lat – 30 obiektów. W roku 2006 rozpoczęła się budowa sektora kolonistów józefińskich, zwieńczona w 2008 roku poświeceniem kościoła ewangelickiego ze Stadeł.

Po drugiej stronie Łubinki, na północnym skraju skansenu usytuowano jego najnowszą część – Miasteczko Galicyjskie, którego budowa rozpoczęła się w 2005 roku. Sektor ten, prezentujący repliki małomiasteczkowej architektury Galicji z XIX i początków XX wieku oprócz funkcji muzealnej i edukacyjnej pełni także rolę usługową, handlową i turystyczną. Obecnie na terenie Sądeckiego Parku Etnograficznego zatrudnionych jest 26 stałych pracowników, w Miasteczku Galicyjskim – 27. W sezonie turystycznym (od maja do października) do obsługi skansenu zatrudniani są również pracownicy sezonowi. Planowana jest dalsza rozbudowa skansenu – jako pierwszy na realizację czeka sektor przemysłu ludowego z takimi obiektami, jak: dwa tartaki, młyn i folusz.

Przez 40 lat swojego istnienia Sądecki Park Etnograficzny na trwałe wpisał się w kulturowy krajobraz Nowego Sącza i Małopolski, stając się jedną z największych turystycznych atrakcji naszego regionu. Nie można też przecenić jego roli w uchronieniu od zapomnienia i zniszczenia nie tylko dawnej drewnianej architektury Sądecczyzny, ale także tradycyjnej kultury ludowej w całym jej bogactwie i różnorodności.

(Rob)
Fot. Rob
 






Dziękujemy za przesłanie błędu