Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Czwartek, 28 marca. Imieniny: Anieli, Kasrota, Soni
16/08/2020 - 10:45

Romowie - skąd przyszli, kim są, jak żyją?

- Mimo że Cyganie byli tak blisko, w gruncie rzeczy nie znaliśmy Cyganów. Byli dla mnie wielką niewiadomą (…). Oto lud, który nie ma swojego miejsca na Ziemi. Nawet Żydzi mieli swoją ziemię obiecaną, a Cyganie nie; gdziekolwiek byli, nie byli u siebie (…). Lud ów nie wie, czym jest prawo w dosłownym tego słowa znaczeniu. Jego prawem jest obyczaj ojców. Podstawową więzią jest więź rodowa. I taki lud trwa między nami przez wieki. Czy nie graniczy to z cudem? - pisał ks. Józef Tischner.

Wędrówki CyganówPochodzenie Romów

Wielu naukowców, cyganologów szukało odpowiedzi na pytanie, skąd pochodzą Cyganie/Romowie. Dopiero badania językoznawcze rzuciły światło na ich pochodzenie. Udowodniły, że język romani jest blisko spokrewniony z sanskrytem, a także językami nowoindyjskimi. Uznano, że ojczyzną Romów jest północno-zachodnia część Indii -  Radżastan.  Exodus Romów na zachód rozpoczął się około IX-X w. Rodzi się wiele pytań, dlaczego opuścili swoje domy, co było tego przyczyną? Czy byli do tego zmuszeni, kiedy i jak dotarli do Europy?

Publikacje cyganologiczne/romologiczne podają dwa czynniki mogące mieć wpływ  na opuszczenie przez Romów obszaru, jaki zamieszkiwali. Pierwszym było wypędzenie  lub niewola na skutek wojny. Lingwista, naukowiec Marcela Courthiade przytacza dzieło arabskiego kronikarza Al-"Utbiego (961-1040) Kitab al-Yamini (Księga Yamin), zawierające opis wyprawy sułtana Mahmuda Ghazni do Indii w 1018 r.

Była to kolejna wyprawa wojenna  tego władcy, pochodzącego z Afganistanu. Dotarł do miasta Kanaudż nad Gangesem, które w tamtym czasie było ważnym ośrodkiem  kulturalno-intelektualnym Indii. 21 grudnia 1018 r. sułtan Mahmud Ghazni zająwszy miasto Kanudż, wziął w niewolę 50 tys. ludzi. Zapędził ich do swojej stolicy Ghazni, tam też zostali sprzedani całymi rodzinami. Al-Utbi relacjonuje: „Sułtan Mahmud uwięził wszystkich ludzi z miasta Kanaudż, bogatych i biednych, o jasnej i ciemnej skórze (...) w większości będących dostojnikami, artystami i rzemieślnikami, aby sprzedać całe rodziny w Ghazni (Afganistan), niebawem cały Chorosan i Persja zapełniły się tymi ludźmi”.

Pierwszym miejscem do, którego zawędrowali Romowie była Persja, dowodem na to są liczne zapożyczenia z języka perskiego. Z tamtego czasu pochodzą pierwsze wzmianki literackie na temat Romów, m.in. w największej perskiej epopei narodowej Szahname (Księga Królewska) napisana na początku XI w. przez poetę Ferdousiego. Zawiera ona opis dziejów perskiego władcy Bahrama Gura. Żył on w pierwszej połowie V wieku. Według  fragmentu, król Bahram, dowiedziawszy się, że część jego ludności żyje w smutku, cierpi niedostatki i nie znajduje powodu do radości, wpadł na pomysł jej rozweselenia. Sprowadził z państwa Kanaudż, znad Gangesu, muzykantów zwanych Luri. Otrzymali oni od króla bydło i ziarno na zasiew, a także nakaz osiedlenia się na roli.W zamian mieli zabawić mieszkańców muzyką.

Kiedy po roku okazało się, że Luri wszystkie otrzymane od władcy dobra przejedli i pozostali bez dobytku, król nakazał ich bosych i nagich wypędzić poza granice Persji. I tak wędrują do dziś. W Azji centralnej żyją, prowadząc wędrowny tryb życia, żebracy i wróżbici zwący się Luri, których identyfikuje się z Romami. Twierdzenie o pochodzeniu Romów od muzykantów Luri znajduje zwolenników, a sama opowieść o królu Bahramie cytowana jest i analizowana przez romologów.

Persja, a następnie Armenia i obszar Cesarstwa Bizantyjskiego okazały się „przystankami" na trasie podróży do Europy. To wówczas ukształtował się model kulturowy, który z jednej strony wchłaniał obce elementy, a z drugiej stworzył strukturę społeczną, zapobiegającą całkowitej asymilacji i utracie własnej odmienności.

Pierwsza wzmianka historyczna o Romach w Europie pochodzi z połowy XII w. i mówi o ich obecności w Konstantynopolu. Zamieszczona jest w „Żywocie Jerzego Mtharsmindel z Góry Athos” i wspomina o ludziach zwanych „Asincan, znanych czarodziejach i łotrzykach”. Mnich przez pomyłkę kojarzy ich ze znaną w Bizancjum sektą wędrownych kuglarzy i wróżbitów Athiganoi i nazywa ich Acingan.  Nazwa ta w późniejszym czasie ewoluowała do nazwy „Cygan” i ma swoją odmianę w kilku językach.

Dokumenty  z połowy XIV w. wymieniają już z nazwy i potwierdzają obecność Cyganów na Korfu. Zapewne na tej wyspie istniała osada cygańska o nazwie Feudum Acinganorum, od której pobierano daninę na prawie lennym. W końcu XIV w. i na początku XV w. źródła wymieniają Cyganów już w wielu miejscach Peloponezu. Do końca XIV w. Cyganie w zasadzie pozostają na terenie Bałkanów, Węgier i Wołoszczyzny. Wzmianki z tego okresu mówią, że część Cyganów prowadziła osiadły tryb życia, wykonując zawody rzemieślnicze. Zamieszkiwali tereny blisko miast. Inne grupy prowadziły wędrowny tryb życia.

W XV wieku docierają niemalże do wszystkich krajów Europy. Duży wpływ na migrację Romów z Europy południowo-wschodniej na zachód w XV w. miały podboje tureckie, w wyniku których w rękach Turków znalazły się Bałkany, Grecja, Wołoszczyzna, a także południowe i środkowe Węgry. W wyniku niszczycielskich działań wojennych wyludnieniu uległy całe krainy. Opuszczenie terenów objętych pożogą wojenną było dla Romów koniecznością.

Dalej czytaj na następnej stronie
 







Dziękujemy za przesłanie błędu