Oni wiedzą wszystko o cytrach. Spotkanie mistrzów i regionalne zespoły

Pod koniec 2021 roku w Kiskunhalas doszło do spotkania mistrzów, budujących cytry, wykorzystanego do wymiany doświadczeń – wcześniej fachowcy brali udział w konferencji w Budapeszcie. Impreza lokalna rozpoczęła się od programu zespołu „Szilaj”.

Gospodarze zagrali dla zainteresowanych, aby  wprawić ich w dobry nastrój. Zademonstrowali tzw. brzmienie Rajkó w zestawieniu – prym, tenor, bas i kontrabas. Następny w kolejności był Jeno Nemeth, który zapoznał z zasadami budowy cytry.

Niektóre podstawowe kwestie tematu naświetlił obecnym Zoltan Szilagyi. Później wystąpił Robert Kecskemeti, referując publiczności konstrukcję cytry z włókna węglowego. Badania akustycznego instrumentów podjął się József Rajkó, zaś wykład Istvana Nógradiego nosił tytuł „Od zaprojektowania do wykonania”.

Sandor Szucs, kierownik Orkiestry Cytrowej „Szilaj”, główny organizator, zabrał głos na temat II Międzynarodowej Konferencji Budowniczych Cytr.

- Pierwsze spotkanie mistrzów budujących cytry miało miejsce w Budapeszcie. Badacz instrumentów Istvan Nógradi dojechał do nas z Alabamy. Spodobała mu się inicjatywa, pomysł i chętnie przyjął zaproszenie. Dotarli do nas goście z wielu stron kraju, np. z Puspokladany i Debreczyna. Nasz program miał ponad 50 uczestników. Cytra z włókien węglowych, wykonana z materiałów kompozytowych, jest ciągle zaliczana do nowinek – mówił Sandor Szucs.

 – Naszym celem jest skomunikowanie wykonawców z użytkownikami, aby każda ze stron mogła wyrazić własne zdanie. Instrumenty mają zróżnicowane gabaryty, nawet do  występów solowych, a wypadałoby jeszcze pomyśleć o muzykowaniu grupowym. Znamy ponad stu krajowych producentów instrumentu, z tej liczby reprezentowanych na konferencji było czternastu – dodał.

Kierownik Zespołu „Szilaj” opowiadał jeszcze, że na wiosnę organizowana jest zwyczajowo majówka. Mogą w niej wziąć udział ludzie z branży, jak i zainteresowani miłośnicy muzyki.

Koło Pieśni Ludowych z Kisszallas powstało 50 lat temu. Publiczność z Kiskunhalas mogła zapoznać się z ich wesołym i pokaźnym repertuarem podczas imprez o nazwie „Muzykujący Wiatrak”. Koło śpiewacze  pielęgnuje tradycje miejscowe, już od 25 lat jesienią organizują też spotkania chórów. Zespół funkcjonuje nieprzerwanie od 1972 roku, stopniowo wymienia się jego skład członkowski.

Zebrano poważną kolekcję miejscowych piosenek i zostały one połączone w wiązankę na okazję występów. Członkowie pielęgnują i przechowują pamiątki życia dworu i chłopstwa z Kisszallas, dbałość o tradycję uważając za ważną rzecz.

Śpiewają też chętnie pieśni z innych regionów. Tworzą wspólnotę zwartą i przyjacielską. Utrzymują żywe i bogate kontakty z chórami z sąsiednich miejscowości i chórami gmin partnerskich – Tresnjevac (Serbia), Palić (Vojvodina) i Magyarszek (Węgry – komitat Baranya).

Biorą wymiennie udział w imprezach z muzyką ludową. Są stałymi wykonawcami na imprezach z okazji świąt państwowych, kościelnych, rodzinnych i festynach muzycznych. Zachowują też w pamięci piękne wspomnienia z wielu wspólnych występów z grupami muzycznymi z Kiskunhalas.

Wyróżnia ich praca, jaką systematycznie wykonują dla ocalenia największych wartości kulturalnych gminy o bogatej historii. Są członkiem Związku Muzyki Ludowej im. Lajosa Vassa. Na ogólnokrajowych konkursach regularnie zbierają wysokie oceny i dyplomy kwalifikacyjne.

W kierownictwie zawsze byli pedagodzy zamiłowani w pieśniach ludowych. W 2005 r. zostali wyróżnieni przez Radę Gminy Kisszallas medalem pamiątkowym „Dla Gminy Kisszallas”, co było uhonorowaniem kilkudziesięciu lat pracy zespołu na rzecz pielęgnacji tradycji.

W 2013 r. ukazała się ich pierwsza płyta kompaktowa pod tytułem „Summasdalok” [Pieśni wyrobników], dzięki wsparciu finansowemu miejscowego przedsiębiorcy. Koło Pieśni Ludowych funkcjonuje w ramach Stowarzyszenia Kulturalnego (KISZE) wspólnie z Zespołem Tańca Ludowego „Piros Muskatli” [Czerwone Pelargonie].

Prezesem Stowarzyszenia jest Klara Dóra Istvanne Horvath. Działalność merytoryczna jest uznana i wspierana przez miejscowe Centrum Kultury, samorząd gminy oraz osoby prywatne.

Orkiestra Cytrowa z Balotaszallas powstała w 1969 roku. Zespół uważa za najważniejsze cele kontynuację tradycji i dbałość o zapewnienie kontynuatorów. Gyorgy Olah, kierownik zespołu opowiedział, jakie kroki poczynili w tym kierunku.

– Trzy lata temu przejąłem kierowanie orkiestrą, zmiany zaszły dwa lata temu. Odmłodziliśmy drużynę. Młodzież weszła między seniorów. Łącznie mamy 12 cytrzystów i jednego koźlarza. Próby odbywamy w domu kultury w Balotaszallas we wtorki i piątki. Dzięki Bogu, mamy ogromne wsparcie ze strony samorządu. Rada regularnie zapewnia nam transport, oddaje nam do dyspozycji samochód na występy. Przyjechaliśmy w ten sposób i na imprezę do Kiskunhalas.

- Przed pandemią wystąpiliśmy w Csólyospalos wspólnie ze stuosobową orkiestrą cytrową. Mieliśmy występy w Egerze na placu Dobó i w Dolinie Pięknych Pań. Braliśmy udział w uroczystościach nadania imienia w Soltvadkert. W Kiskunhalas śpiewaliśmy i graliśmy na imprezie pod nazwą  „Muzyczny Wiatrak”. Prezentowaliśmy mieszane wiązanki muzyczne. Mieszczą się w nich piosenki ludowe i folklorystyczne. Część z nich jest charakterystyczna dla muzyki Wielkiej Niziny Węgierskiej, ale sięgamy do skarbca pieśni całego kraju – podsumowuje kierownik orkiestry.

(Foto i tekst: Laszló Pal)

Artykuł powstał przy realizacji projektu „Local Media for V4 Cooperation & Integration”
Opracowanie: Partner węgierski
Nazwa medium: Halasmédia

www.halasmedia.hu
Wydawca: Halasi Média és Kultúra Nonprofit Kft.

The project is co-financed by the Governments of Czechia, Hungary, Poland and Slovakia through Visegrad Grants from International Visegrad Fund. The mission of the fund is to advance  ideas for sustainable regional cooperation in Central Europe.