Wyznawcy prawosławia obchodzili największe święto w roku. Słowackie tradycje

Prawosławni przestrzegają kalendarza juliańskiego i świętują Wielkanoc dopiero po żydowskim Pesachu. Dlatego w porównaniu z innymi chrześcijanami obchodzą święta w późniejszym czasie. Wierzący spędzają Paschę, a więc święto wszystkich świąt, w kręgu najbliższych i w liturgiach. Nabożeństwo Paschy, zwane Zmartwychwstaniem Pańskim, rozpoczyna się w nocy lub wcześnie rano.

Podczas nabożeństwa jest wielokrotnie powtarzane pozdrowienie „Christos voskrese”, czyli „Chrystus zmartwychwstał”. Wtedy wierzący odpowiadają słowami „Voistinu voskrese”, a więc „prawdziwie zmartwychwstał”. W ten sposób wierni witają się przez kolejne 40 dni okresu wielkanocnego.

Po liturgii księża poświęcają potrawy wielkanocne. W świątyniach i przed mini dominują koszyki. Na pierwszy rzut oka każdy koszyczek wygląda inaczej. Znajdujące się w nich potrawy są bowiem przykryte różnymi haftowanymi serwetkami. Duchowni błogosławią żywność pochodzenia zwierzęcego, która była zabronioną podczas 40-dniowego Wielkiego Postu. Są to zwykle jaja, ser, masło, szynka, kiełbasa, malowane jajka, sól i słodka babka – pascha.

Niezwykłą tradycją, chociaż prawdopodobnie pogańską, jest to, że po poświęceniu koszyczka wielkanocnego wszyscy bardzo śpieszą się do domu. Istnieje przekonanie, że kto pierwszy wróci do domu z poświęconym koszykiem, będzie miał najlepsze plony.

Nieodłączną częścią Wielkanocy w Svidníku i okolicy są też jajka wielkanocne, tzw. pisanki. Jajka symbolizują bowiem odrodzenie i pusty grób Jezusa Chrystusa. Pisanki nie są malowane, lecz pisane za pomocą specjalnej szpilki, którą namacza się w przepalonym wosku pszczelim lub roztopionych klasycznych kredkach woskowych.

Wosk roztapia się na małym piecu, zwanym šparheti [szparheti]. Pisankę się najlepiej pisze, gdy skorupa jajka jest jeszcze ciepła. Dlatego podczas pisania dobrze jest ją ogrzewać w dłoni, aby wosk dobrze trzymał się na skorupce. Z pisania na skorupie powstają niepowtarzalne jajka wielkanocne o rożnych wzorach, którymi ludzie ozdabiają własne domy.

Kiedyś młode dziewczęta darowały pisanki chłopcom po oblewaniu się wodą w Poniedziałek Wielkanocny. Chociaż to również jest zwyczaj, który pochodzi z pogańskich obchodów nadejścia wiosny, przetrwał aż do teraz. W tej północno-wschodniej części Słowacji śmigus (smaganie wielkanocne) nie jest znany, ale wody w tradycyjnym śmigusie-dyngusie nie może zabraknąć.

Zespół folklorystyczny Makovica ze Svidníka kultywuje dawne tradycje, kiedy to kawalerowie przychodzą, aby oblać młode panny wodą z wiader. Wszyscy są przy tym ubrani w stroje ludowe, śpiewają i weselą się. Zespół od ponad 65 lat reprezentuje kulturę Rusinów i tym samym jest jednym z najstarszych narodowych zespołów folklorystycznych. W swoim portfoliu prezentuje także dziedzictwo duchowe pieśni, tańców i strojów z regionów Szarysz, Spisz i Zemplin.

Artykuł powstał przy realizacji projektu „Local Media for V4 Cooperation & Integration”
Opracowanie: Partner słowacki
Nazwa medium: Týždenník Dukla

www.e-dukla.sk  
Wydawca: KORONA Dukla s.r.o.

The project is co-financed by the Governments of Czechia, Hungary, Poland and Slovakia through Visegrad Grants from International Visegrad Fund. The mission of the fund is to advance  ideas for sustainable regional cooperation in Central Europe.

Projekt współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji poprzez Granty Wyszehradzkie Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Misją funduszu jest promowanie pomysłów na trwałą współpracę regionalną w Europie Środkowej.