„Nowa Encyklopedia Sądecka” Jerzego Leśniaka to „Kronika pamiętania”

„Nowa Encyklopedia  Sadecka” jest kwintesencją wieloletniej, wręcz benedyktyńskiej pracy śp. redaktora Leśniaka, który pośmiertnie otrzymał tytuł  Honorowego Obywatela Miasta Nowego Sącza.  Autor jedynego w swoim rodzaju monumentalnego dzieła odszedł zaledwie kilka dni po tym, jak postawił ostatnią kropkę w swoim najbardziej znaczącym i najobszerniejszym dziele. Ukazało się ono dwa miesiące po jego śmierci w listopadzie ubiegłego roku.

Pod  swoimi przemyśleniami o oddawanym do druku dziele zatytułowanymi „Od autora”, opatrzonymi własnoręcznym podpisem i datą 14 sierpnia 2017, redaktor Jerzy Leśniak napisał: „ kilkanaście lat pracy, ponad 1000 stron, parę tysięcy zdjęć – oto „Nowa Encyklopedia Sądecka” nawiązująca do publikacji z 2000 roku, znacznie się jednak od niej różniąca, zarówno pod względem  objętości, zawartości, warsztatu zastosowanej siatki haseł. …Obecne wydanie, przygotowane  na jubileusz 725. rocznicy założenia Królewskiego Grodu Nowego Sącza, zostało gruntownie zmodernizowane i zrewidowane, na nowo składane, w większości wręcz zbudowane od podstaw, poszerzone i uzupełnione o nowe źródła. Powstało na bazie setek ankiet personalnych, kwerend archiwalnych i bibliotecznych, udostępnionych nieznanych wcześniej autorowi  materiałów”.

Założeniem autora było udostępnienie w jednym miejscu sandecjanów od A do Z, bez kłopotliwego sięgania do istniejących już obszernych opracowań, czy trudno dostępnych źródeł i dość rozproszonych zasobów biblioteczno-archiwalnych. Czytelnik otrzymał wyselekcjonowane informacje związane z Nowym Sączem i Sądecczyzną: usystematyzowany zbiór podstawowych wiadomości ze wszystkich dziedzin życia, z różnych epok, ułożonych w porządku alfabetycznym i przekrojowym, dotyczących miasta Nowego Sącza, powiatu nowosądeckiego i wchodzących w jego skład 16 gmin.

A tak to wspaniałe dzieło zrecenzował prof. dr hab. Bolesław Faron z Uniwersytetu Pedagogicznego KEN w Krakowie:

„Ten tom jest wynikiem benedyktyńskiej pracy jednego człowieka – napisał na łamach „Nowej Encyklopedii Sądeckiej” prof. Faron. – Do przedsięwzięcia tego typu angażuje się  zwykle  liczne zespoły autorów, powstają one latami. Jest Jerzy Leśniak jako kronikarz życia miasta i Sądecczyzny swoistym fenomenem, a książka niezwykle cennym dokumentem dokonań ludzi i instytucji tej zasłużonej dla historii, gospodarki i Kultury Polski ziemi...Książka ta służyć może nie tylko rodowitym Sądeczanom, ale również wszystkim zainteresowanym tą piękną krainą, która w ciągu wieków wydała tylu zasłużonych dla kraju ludzi, na której miało miejsce tyle ważnych zdarzeń.

Ostatnie dzieło śp. red. Jerzego Leśniaka zgłosił do konkursu o Nagrodę im. Ks. Prof. Bolesława Kumora w kategorii „Książka o Sądecczyźnie” prezydent miasta Nowego Sącza Ryszard Nowak. Warto zaznaczyć, że Jerzy Leśniak  został laureatem Nagrody im. Ks. Prof. Bolesława Kumora w ubiegłym roku właśnie w tej kategorii, która została mu przyznana za całokształt twórczości.

- Jest to najważniejsze dzieło śp. Redaktora Jerzego Leśniaka, zasłużonego regionalisty sądeckiego – zaznacza prezydent Ryszard Nowak. - Encyklopedia zawiera kilka tysięcy haseł, stanowiąc kompendium wiedzy o Nowym Sączu. Szczególny nacisk kładzie na ostatnie półwiecze naszego miasta, uwzględniając liczne biogramy osób wybitnie zasłużonych, a także życiorysy tzw. „Szarych ludzi”. Dzieło to, bardzo obszerne, liczące ponad tysiąc stron formatu zbliżonego do C4, stanowi uniwersalny podręcznik wiedzy o sprawach Nowego Sącza. Zalicza się do podstawowej literatury przedmiotu, przydatnej w poznawaniu przeszłości i teraźniejszości naszego miasta. Wydane w sposób poglądowy i przejrzysty, ułatwia badaczom spraw sądeckich i wszystkim zainteresowanym problematyką Sądecczyzny, wniknięcie w istotę niemal każdego zagadnienia regionalnego. „Nowa Encyklopedia Sądecka” stanowi uhonorowanie pracy dziennikarskiej i literackiej Jerzego Leśniaka. Jest plonem kilkudziesięciu lat kwerend, wywiadów, wymiany korespondencji z wieloma Sądeczanami na całym świecie”. 

O recenzję ostatniego dzieła redaktora Jerzego Leśniaka pokusił się również jego przyjaciel  prof. Bogusław Kołcz, dyrektor Zespołu Szkół Akademickich im. Króla Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu, recenzent naukowy, konsultant merytoryczny i językowy, a także redaktor techniczny wspomnianego dzieła.

Pełny tekst Bogusława Kołcza, którego fragmenty nadesłał do naszej redakcji zostanie opublikowany w przygotowywanym kolejnym tomie „Rocznika Sądeckiego” dedykowanemu Jerzemu Leśniakowi.

„Na tysiącu kartach Nowej Encyklopedii Sądeckiej spisał Jerzy Leśniak con amore „kronikę pamiętania”: szanowanych sądeckich rodów (Aleksandrów, Barbackich, Butscherów, Długopolskich, Lubomirskich, Remich, Stadnickich, Skąpskich…), zasłużonych sądeczan, polityków, żołnierzy, rzemieślników, kapłanów, odeszłych i żyjących do dziś twórców kultury, nauki i sztuki. Drukuje listy urzędów i instytucji, placówek i stowarzyszeń, wykazy kierownictw sądeckich firm, wyniki wyborów do rad miast i gmin, laureatów nagród, parlamentarzystów, kawalerów Virtuti Militari, kombatantów, montekasyńczyków i wielu innych bohaterów sądeckich. Jest w Encyklopedii Jerzego Leśniaka przegląd osiągnięć i nazwisk sądeckiego sportu, jest sądecki zamek, ratusz, zabytki, pomniki, mają hasła dziennikarze, księgarnie, banki i kina, mają sądeckie chóry, cmentarze, ulice i osiedla, więźniarki z Ravensbrück, sztandar (dawny i zmieniony) miasta, cuda i legendy, ogródki działkowe, a także regionalna fasola z orzełkiem. – pisze prof. Kołcz.

- W olbrzymiej ilości, starannie wyselekcjonowanych i publikowanych często po raz pierwszy z archiwów rodzinnych zdjęć, wybijają się precyzyjnie wkomponowane w treść pamiątki z historii, stare budynki, plany, ulice, fotorelacje z miejskich świąt i jubileuszy, a także barwne zestawy-bloki tematyczne, np. panoramy miasta, Rada Miasta, prasa, sport, dworzec, szpital, teatr, kolej, Hasior, Rynek, miasto dawniej i dziś. Osobną perełkę stanowią hasła niekonwencjonalne: zgromadzona przez Jerzego Leśniaka Filmoteka Sądecka, sandecjana literackie, kontakty Nowego Sącza i samego autora z papieżem, prezydentami, najważniejszymi politykami w kraju i na świecie, kronika współpracy mieszkańców z miastami partnerskimi, skrupulatnie zestawione wizytówki firm, szkół, urzędów, gmin. Na uwagę zasługuje przejrzysta „nawigacja”: łatwość wyszukiwania poszczególnych haseł, jasno skomponowane biogramy (zawierające rodzinne koligacje i podhasła wewnętrzne), odsyłacze do licznych powiązań, odniesienia źródłowe, osobiste wspomnienia, ciekawostki, odkrycia i anegdoty autora.

Przedwczesna śmierć autora Nowej Encyklopedii Sądeckiej znalazła odbicie w dołączonym na końcu książki, osobistym pożegnaniu Ryszarda Nowaka. W krótkim „Jerzy Leśniak – In memoriam” prezydent miasta pisze: „Znając jego dotychczasowy dorobek, jestem pewny, że osiągnął to, co dla Twórcy ważniejsze. Misja kronikarza dziejów, której się oddał bez reszty, wyda przecież owoc stukrotny: Księgi Jerzego Leśniaka z pewnością przetrwają na półkach. Trwalsze bardziej od nas, naszej pamięci i naszej wdzięczności. I pozostaną na zawsze pomnikiem: wielkiej pasji, wielkiej miłości i wielkiego Twórcy . (s. 1011).

Książka liczy 1012 stron, ponad 4,5 tysiąca zdjęć (reprodukcji, tabel i wykresów), ponad 8,5 tysiąca sądeckich biogramów. Publikacja waży 3,8 kg. „Nowa Encyklopedia Sądecka” imponuje rozmachem, jest dwa razy bardziej obszerna od pierwszej edycji. Okładka (projektu Sławomira Sikory) budzi podziw starannością i estetyką wydruku.

Wydawca publikacji Urząd Miasta Nowego Sącza. Druk: Drukarnia GOLDRUK w Nowym Sączu.

Nowa Encyklopedia Sądecka, Jerzy Leśniak, Wydawca Urząd Miasta Nowego Sącza, Nowy Sącz 2017.

IM, Fot. JB.