Badanie „jednej minuty” trwa dosłownie chwilę, a może uratować życie

Po sezonie letnim, ale nie tylko trzeba trzymać rękę na pulsie i oglądać swoją skórę czy nie pojawiły się na niej jakieś zmiany.

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe – zarówno naturalne (promieniowanie słoneczne) jak i sztuczne (w solariach) zaliczana jest do głównych czynników rozwoju nie tylko czerniaka, ale również raków skóry – raka podstawnokomórkowego oraz płaskonabłonkowego.

Według dr hab. n. med. Grażyny Kamińskiej-Winciorek, prof. NIO-PIB (Narodowego Instytutu Onkologii, Państwowego Instytutu Badawczego, Oddział w Gliwicach - Zespół ds. Raka i Czerniaka Skóry), na którą powołuje się serwis planujedługieżycie.pl, czerniak jest nowotworem złośliwym o największej dynamice wzrostu liczby zachorowań w Polsce.

W naszym kraju co roku odnotowuje się około 4000 nowych przypadków czerniaka, z czego ok. 25-30 proc. kończy się, niestety zgonem chorego. Zapadalność na ten nowotwór w naszym kraju podwaja się co 10 lat, a w ciągu ostatnich 20 lat zwiększyła się o ponad 300 proc.!

Wcześnie wykryty czerniak jest prawie w 100 proc. wyleczalny. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, o której przypominają wszyscy lekarze. Ważne jest szybkie i prawidłowe rozpoznanie nowotworu, kiedy jest on jeszcze w bardzo wczesnym stadium rozwoju.

Czerniak w 2/3 przypadków powstaje w obrębie skóry uprzednio niezmienionej. Dlatego pojawienie się nowych, często odmiennie wyglądających od pozostałych zmian ognisk powinno skłonić pacjenta do ich szybkiego zbadania.

Gdzie może pojawić się czerniak (gdzie się najczęściej lokalizuje)?

Na skórze, szczególnie w tych miejscach, które są narażone na zwiększoną operację słońca.

U mężczyzn takim newralgicznym miejscem są plecy, a u kobiet – nogi, może pojawić się też na twarzy, dłoniach, stopach lub błonach śluzowych.

Jak wygląda czerniak?

Czerniak, jak zaznacza dr hab. n.med. Grażyna Kamińska-Winciorek, przybiera charakter nie tylko czarnej, nierówno wybarwionej plamy, wyniosłej grudki lub guzka. Może mieć również barwę czerwoną, różową lub białą (szczególnie wtedy, kiedy ulega regresji).

Czerniak cechuje się:

• Asymetrycznym kształtem. Łagodne znamiona są zazwyczaj owalne i symetryczne, dlatego niepokoić powinny zmiany o asymetrycznym kształcie.
• Nierównymi brzegami. (Nieregularne, nierówne, ostro odgraniczone brzegi charakteryzują złośliwe zmiany. Zmiany łagodne mają z reguły równe brzegi).
• Nierównym rozkładem barwy (Zabarwienie czerniaka jest nierównomierne, w przeciwieństwie do znamienia łagodnego, które charakteryzuje równomierny rozkład barwy).
• Wielkość to mniej więcej 6 mm. (Średnica łagodnego znamienia zazwyczaj nie przekracza 5-6 mm, dlatego znamiona większe niż 6 mm zawsze powinny zostać zbadane).
• Tym, że zmienia kształt, granice, barwę i wielkość. (Czerniak ulega zmianom w czasie – znamię zmienia kształt, rozkład zabarwienia, wielkość, uwypukla się. Łagodne znamiona pozostają niezmienne).

Ale, jak się okazuje czerniak to nie jedyny złośliwy nowotwór skóry, który jest diagnozowany przez lekarzy.

Do takich nowotworów złośliwych skóry zalicza się także rak podstawnokomórkowy i płaskonabłonkowy.

Rak podstawnokomórkowy stanowi 75 proc. wszystkich raków skóry. Jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u osób z jasnym fototypem skóry według Fitzpatricka, czyli u osób, które łatwo ulegają oparzeniom słonecznym. Najczęściej lokalizuje się na twarzy (w górnych dwóch trzecich twarzy). Może się też umiejscowić na plecach, kończynach i na owłosionej skórze głowy. Trudno go przeoczyć. Ma zazwyczaj charakter grudki, guzka, niegojącej się nadżerki pokrytej strupem, często z towarzyszącym krwawieniem, a pacjent zazwyczaj wiąże jego powstanie z przebytym urazem. 

Rak płaskonabłonkowy jest drugim co do częstości występowania po raku podstawnokomórkowym rakiem skóry i niestety cechuje go zdolność do tworzenia przerzutów.

U mężczyzn nowotwór ten częściej umiejscawia się na skórze głowy i szyi, u kobiet natomiast przede wszystkim na kończynach dolnych.

Dlatego każda osoba powinna zdecydować się profilaktycznie na badanie – dermoskopię lub wideodermoskopię skóry - u lekarza specjalisty, nie tylko po zakończeniu się sezonu letniego.

Co to jest dermoskopia?

Jest to prosta i sprawdzona technika diagnostyczna polegająca na oglądaniu zmian skórnych, głównie barwnikowych, w powiększeniu dziesięciokrotnym - w tradycyjnych dermoskopach ręcznych oraz w powiększeniu (do 200 razy) w wideodermoskopach.

Dermoskopia nazywana jest badaniem jednej minuty przed czerniakiem, gdyż zbadanie wszystkich zmian na ciele zazwyczaj nie przekracza tego czasu. Opisane badanie „jednej minuty” ratuje życie pacjenta!

Dermoskopia jest badaniem nieinwazyjnym, łatwym, powtarzalnym, z możliwością komputerowej archiwizacji uzyskanych obrazów i ich porównywania (wykonanie fotografii w standardowym dermoskopię lub zapis cyfrowy w wideodermoskopie z możliwością wykonania mapowania całego ciała).

Znamiona melanocytowe i pozostałe zmiany należy badać przynajmniej raz w roku i każdorazowo w przypadku wystąpienia niepokojących objawów.

Jeżeli u pacjenta stwierdza się np. zespół znamion atypowych lub czerniak w wywiadzie to kontrole te ustalane są indywidualnie, ale nie rzadziej niż co pół roku.

Badanie najlepiej przeprowadzać po okresie letnim, ale w momencie, kiedy w pełni ustąpi opalenizna (która nie powinna w ogóle pojawić się). Każda pora roku jest dobrym czasem na zbadanie się.

Opr. [email protected], źródło: planujedługieżycie.pl, fot. Pixabay.com – zdjęcie ilustracyjne.