Drętwienie kończyn – czego może być objawem? Przyczyny, diagnostyka, zapobieganie

Parestezja, bo tak fachowo nazywa się drętwienie kończyn, to nieprzyjemna dolegliwość, którą z pewnością już poznałeś na własnej skórze. Pojawia się szczególnie wtedy, gdy przez dłuższy czas przebywasz w tej samej pozycji, np. w pracy przed komputerem albo w nocy podczas snu. Dzieje się tak z powodu ciągłego ucisku na nerw lub zaburzeń w dopływie krwi. W efekcie czujesz w kończynie charakterystyczne mrowienie, może pojawić się zmniejszenie reakcji na bodźce oraz bezwład kończyny. Mimo iż dolegliwość jest bardzo nieprzyjemna i powoduje dyskomfort, po kilkunastu sekundach bądź kilku minutach przechodzi samoistnie. 

Najczęściej drętwieją ręce lub nogi. Problem ten dotyczy szczególnie osób wykonujących pracę siedzącą przy komputerze, które nie dbają o prawidłową pozycję ciała. Choć parestezja sama w sobie nie jest chorobą, może być objawem wielu poważnych dolegliwości, takich jak: udar mózgu, guz mózgu, miażdżyca, zawał serca, choroby układu kostnego, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane bądź zespół cieśni nadgarstka. 

Jeśli drętwienie kończyn pojawia się sporadycznie, np. w pracy lub podczas snu, nie masz powodów do obaw. Problem występuje, gdy parestezja atakuje Cię cyklicznie niezależnie od pozycji ciała oraz towarzyszą jej inne objawy. Należy wówczas skonsultować się z lekarzem neurologiem, który ustali przyczynę problemu i zaleci wykonać pakiet badań. 

Drętwienie kończyn – przyczyny

Uczucie drętwienia pojawia się często, a uczucie mrowienia nawraca? Jeśli parestezje występują bez oczywistej przyczyny, typu niewygodna pozycja, która utrudnia prawidłowy przepływ krwi w kończynie, mogą być skutkiem uszkodzenia nerwów obwodowych. Stan ten określany jest mianem polineuropatii, która może mieć charakter stały lub czasowy, nie musi być groźna, jednak zdarza się, że zwiastuje lub towarzyszy rozwijającej się poważniejszej dolegliwości wymagającej leczenia. Do innych przyczyn drętwienia kończyn zaliczyć można:

• niedobory witamin i pierwiastków – szczególnie magnezu, który odpowiada za przewodzenie impulsów nerwowo – mięśniowych. Gdy stężenie magnezu jest zbyt niskie, proces przewodzenia jest zaburzony. Uczucie ciężkich nóg i drętwienie mogą być również wynikiem niedoboru witaminy B12, który prowadzi do upośledzenia przemian i defektów mieliny - substancji, która tworzy osłonki mielinowe wokół włókien nerwowych
• odwodnienie i niedobór elektrolitów
• przemęczenie, nadmiar stresu, przetrenowanie mięśni
• zaburzenia krążenia związane np. z miażdżycą (szczególnie u osób starszych)
• zmiany w kręgosłupie – parestezje mogą być wynikiem problemów z kręgosłupem, a szczególnie zwyrodnień i dyskopatii – wówczas drętwienie stanowi następstwo ucisku gałęzi nerwowych rdzenia kręgowego
• nieprawidłowo leczona cukrzyca – w przypadku wystąpienia hiperglikemii dochodzi do neuropatii cukrzycowej – jednego z najczęstszych powikłań cukrzycowych 
• zespoły bólowe o podłożu korzeniowym – zalicza się do nich np. rwa kulszowa, udowa lub barkowa
• zespoły uwięźnięcia nerwów – do których zalicza się zespół cieśni nadgarstka lub zespół kanału stępu
• przewlekła niewydolność żylna kończyn dolnych 
• choroba alkoholowa – alkoholizmowi często towarzyszy neuropatia alkoholowa, czyli stan zapalny lub uszkodzenie nerwu obwodowego wywołane przez aldehyd octowy – główny produkt metabolizmu etanolu, który sukcesywnie niszczy komórki nerwowe
• udar – parestezje mogą być następstwem udaru mózgu, urazowego uszkodzenia mózgu i krwotoków wewnątrzczaszkowych. Jednym z najczęstszych objawów udaru jest uczucie ciężkiej, drętwiejącej jednej ręki. Z kolei drętwienie lewej ręki może sygnalizować zawał serca
• infekcje wirusowe lub bakteryjne, np. ospa wietrzna, opryszczka, aktywny lub przebyty półpasiec.

Inne schorzenia wywołujące drętwienie kończyn to stwardnienie rozsiane, choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty, borelioza (neuroborelioza), choroby nowotworowe - wówczas mowa jest o neurologicznych zespołach paranowotworowych zwanych podostrą neuropatią czuciową, zaburzenia psychiczne, np. nerwica lękowa, w której występuje nie tylko mrowienie w rękach, czy drętwienie nóg, ale i parestezje jamy ustnej. Niekiedy dolegliwości związane z mrowieniem, drętwieniem i kłuciem w kończynach mogą być wynikiem przyjmowania leków lub ich odstawienia (np. leków uspokajających, przeciwlękowych, czy przeciwdrgawkowych).

Drętwienie kończyn – diagnostyka

Osoby, którym doskwierają nawracające parestezje, powinny udać się do poradni neurologicznej lub, jeśli problem wynika z zaburzeń układu krążenia - do flebologa. Diagnostyka schorzeń polega na badaniu fizykalnym i wywiadzie, w którego trakcie specjalista pozna rodzaj zgłaszanych objawów, ich natężenie, czas występowania i natężenie, przebyte urazy i zabiegi oraz objawy, które towarzyszą drętwieniu. Do najczęstszych badań mających na celu poznanie źródła dolegliwości zalicza się:

• badania krwi i moczu mające ocenić między innymi stężenie elektrolitów
• elektromiografia EMG i elektroneurografia ENG – badania tego typu pozwalają zweryfikować typy uszkodzenia nerwów, dostarczają informacji o nasileniu i zakresie rozprzestrzeniania się zmian
• badania obrazowe głowy lub rdzenia kręgowego, czyli rezonans magnetyczny (MR) i tomografia komputerowa (TK)
• punkcja lędźwiowa i badanie płynu mózgowo – rdzeniowego – badanie tego typu jest pomocne w diagnostyce neuropatii zapalnych
• badania genetyczne w przypadku podejrzenia choroby dziedzicznej.

Drętwienie kończyn – zapobieganie 

Zwalczanie i zapobieganie nawracaniu drętwienia kończyn uzależnione jest od jego podłoża i stopnia zaawansowania. W przypadku gdy parestezje są następstwem uszkodzenia nerwów obwodowych, podejmuje się leczenie choroby wywołującej zaburzenia czucia, leczenie objawowe, na które składa się między innymi fizjoterapia, ćwiczenia i leczenie bólu np. za pomocą kremów znieczulających. W przypadku gdy drętwienie kończyn jest wynikiem niedoboru witamin i mikroelementów, niezbędna jest odpowiednia suplementacja. Chcąc uniknąć nawracającego drętwienia kończyn, można też zadbać o odpowiednią profilaktykę, na którą składa się:

• odpowiednia dieta – ograniczająca spożycie soli i tłustych produktów, które mogą prowadzić do wzrostu poziomu tzw. złego cholesterolu, który może przyczyniać się do rozwoju chorób ze strony układu krążenia, np. miażdżycy
• aktywność fizyczna – dopasowana do specyfiki dolegliwości pacjenta i jego ogólnej kondycji. Jeśli drętwienie pojawia się ze względu np. na pracę siedzącą lub stojącą, podczas której kończyny dolne są mocno obciążone, wystarczy krótki, 30 – minutowy spacer każdego dnia lub proste ćwiczenia wykonywane np. co godzinę. Ćwiczenia takie jak naprzemienne wspinanie się na palce i pięty, okrężne ruchy stopami, przysiady, czy pajacyki pozwolą usprawnić przepływ krwi, niwelując uczucie mrowienia i uczucie ciężkich nóg 
• prawidłowa postawa ciała - zakładanie nogi na nogę, kumulowanie ciężaru ciała na jednej nodze podczas stojącej pracy – wszystko to zaburza swobodny przepływ krwi. Zadbanie o prawidłową postawę może zmniejszyć, a nawet zupełnie wyeliminować przykre dolegliwości. Jeśli zaliczasz się do grona osób, które często podróżują, zadbaj w trakcie trasy o krótkie przerwy, aby móc się poprzechadzać lub wykonać proste ćwiczenia, o których wspominaliśmy wyżej. Równie istotny jest strój - zbyt obcisłe ubrania, czy buty na wysokim obcasie obciążają układ krwionośny

Zobacz też: Łojotokowe zapalenie skóry: przyczyny, objawy, leczenie

• odpoczynek – to szczególnie ważne w przypadku osób mających stojącą pracę i kobiet w zaawansowanej ciąży. Warto zadbać o odpowiednią formę relaksu - leżenie z nogami uniesionymi nad linię serca pomoże usprawnić krążenie. Wystarczy, że podczas odpoczynku pod nogi położymy kilka poduszek lub zwinięty koc
• kompresjoterapia – czyli stosowanie produktów uciskowych, takich jak podkolanówki uciskowe, pończochy uciskowe i rajstopy uciskowe. Wyroby tego typu są wyrobami medycznymi klasy I, które generują kontrolowany ucisk skumulowany w okolicy kostek i stopniowo rozchodzący się ku górze. Dzięki temu krew sprawniej płynie, a uczucie ciężkich nóg, mrowienie, czy drętwienie znacząco się zmniejsza. Chcąc zaopatrzyć się w produkty uciskowe, w pierwszej kolejności należy skontaktować się ze specjalistą – lekarz na podstawie badań i ogólnego wywiadu podejmie decyzję o stopniu kompresji, który będzie najlepszą opcją dla pacjenta. Warto pamiętać, że zarówno podkolanówki uciskowe, pończochy uciskowe, jak i rajstopy uciskowe dostępne są w kilku wariantach określających klasę kompresji, czyli natężenie ucisku – zbyt mocny ucisk będzie nie tylko wprowadzał dyskomfort podczas użytkowania wyrobu kompresyjnego, ale i może być niebezpieczny dla zdrowia! 

[email protected],  fot. freepik.