Zaburzenia smaku – z czym może się wiązać? Przyczyny, leczenie

Dziwny smak w ustach każdy odczuł choć raz. Jeśli jednak nie mija, warto wytropić jego przyczynę, bowiem może być symptomem choroby. Przeważnie zaburzenia smaku mają charakter przejściowy, ale mogą być również nieodwracalne. Czym są zaburzenia smaku, co je wywołuje i jak je leczyć?

Jednym ze zmysłów człowieka jest smak. Już małe dziecko jest w stanie rozróżnić podstawowe smaki: słodki, gorzki, słony, kwaśny czy pikantny. Za odszyfrowanie smaków zawartych w produktach spożywczych odpowiadają nasze kubki smakowe zlokalizowane na języku. Zdarza się, że przestają one działać prawidłowo, a my tracimy smak. O zaburzeniach smaku mówimy wtedy, gdy bodźce smakowe są odbierane nieprawidłowo np. zbyt intensywnie, słabiej lub inaczej niż dotychczas.

Zaburzenia smaku jest to grupa objawów, które związane są z niewłaściwym odczuwaniem smaku. Ich patogeneza wiąże się z uszkodzeniem kory smakowej. Defekty mogą występować nie tylko w warstwie śluzowej języka (obejmującej kubki smakowe), ale także w korze mózgowej. Zaburzeń związanych z odbieraniem smaku jest wiele, lecz jednym z najczęściej występujących jest fantomowe postrzeganie smaku, czyli dość częste odczuwanie nieprzyjemnego smaku potraw. Może trwać ono dłuższy czas. Z kolei w hipogeuzji, ludzie mogą doznawać obniżonej zdolności do czucia smaku kwaśnego, słonego, słodkiego, umami oraz gorzkiego.

Niektóre osoby twierdzą, że nie mogą wyczuć żadnego z pięciu smaków. W tym przypadku mamy do czynienia z ageuzją. Naturalny i długotrwały brak odczuwania smaku jest natomiast sporadycznie spotykany. Dysgeuzja jest stanem, w którym człowiek czuje w ustach metaliczny bądź zjełczały posmak, który może być lekko słony i niezbyt wyczuwalny. W wielu przypadkach, ludzie nie tracą smaku, tylko węch. Te dwa zmysły są ze sobą silnie połączone. Gdy nastąpi utrata węchu, to i smak potraw wyraźnie się pogorszy. Niemniej jednak choroba ta może dotknąć każdego.

Zaburzenia smaku – przyczyny

Zaburzenia czucia smaku – dysgeuzja – nie są schorzeniem, a objawem, będącym wynikiem choroby lub przyjmowania leków. W największym stopniu dotykają osób z chorobami w obrębie jamy ustnej i gardła, a także problemami stomatologicznymi lub noszącymi protezy. Występują także u chorych poddawanych intensywnemu leczeniu w obszarze głowy i szyi np. naświetlaniu podczas radioterapii (działaniem niepożądanym jest uszkodzenie kubków smakowych).

Zaburzenia smaku mogą mieć również podłoże neurologiczne i występować u osób starszych, pacjentów po udarze lub chorujących na stwardnienie rozsiane. Na dysgeuzję narażone są także osoby stosujące używki tj. papierosy czy alkohol. Prawidłowe odczuwanie smaku odgrywa ważną rolę w jakości życia, jakie prowadzimy.

Najczęściej zaburzenia odczuwania smaku występują:

u osób palących papierosy;
u osób spożywających w nadmiarze alkohol;
u osób zażywających leki: moczopędne, antybiotyki, leki hormonalne (antykoncepcyjne, stosowane w chorobach tarczycy, glikokortykosteroidy), cytostatyki (choroba nowotworowa, białaczka);
u osób poddanych radioterapii;
u osób z cukrzycą;
u osób po 60 roku życia;
przy niedoborach cynku, witaminy A, B2;
podczas ciąży;
podczas infekcji bakteryjnych i wirusowych gardła, i jamy ustnej;
przy schorzeniach ślinianek;
u osób mających protezy zębowe;
u chorych na stwardnienie rozsiane, nowotwory jamy ustnej i gardła, boreliozę;
po przebytym udarze mózgu;
w przebiegu stanów zapalnych żołądka i jelit.

Osoby mające zaburzenia odczuwania smaku często nie mają apetytu i spożywają za mało pokarmów, w związku z tym dochodzi u nich do utraty masy ciała, osłabienia organizmu. Nieprawidłowy stan odżywienia jest główną przyczyną wystąpienia wielu schorzeń – anemii, zaburzeń koncentracji uwagi, wypadania włosów oraz zaostrzenia przebiegu istniejących chorób.

Diagnoza zaburzeń smaku

Zaburzenia smaku oraz węchu diagnozuje lekarz otolaryngolog (laryngolog), który zajmuje się leczeniem nosa, ucha, głowy, szyi oraz gardła pacjenta. Specjalista jest w stanie ocenić poziom zaburzenia smaku, wykonując pomiar najniższej kondensacji smaku, którą można wówczas dostrzec albo ustalić. Lekarz może poprosić pacjenta o spożycie składników o różnych smakach i poprosić o porównanie ich między sobą bądź o zapisanie wzrostu natężenia smaków.

Eksperci zaprojektowali specjalne testy na smak, których celem jest wzbudzenie u pacjenta określonych reakcji na dane stężenia chemiczne substancji. Precyzyjne określenie utraty wrażeń smakowych będzie obejmować przede wszystkim: badanie dentystyczne, badania: nosa, uszu, gardła, weryfikacja historii zdrowia, a także próby smaku pod kontrolą specjalisty.

Zaburzenia smaku: leczenie

Terapia zaburzeń smaku bazuje przede wszystkim na opanowaniu przyczyny ich wystąpienia. W niektórych sytuacjach zmienione odbieranie bodźców smakowych stanowi sytuację przejściową – tak bywa np. w przypadku zapaleń dróg oddechowych, gdzie po ustąpieniu infekcji problem przemija. Jeżeli za zaburzenia smaku odpowiadają przyjmowane przez pacjenta leki, ich odstawienie może przynieść poprawę – należy tutaj jednak zdecydowanie podkreślić, że żadnych preparatów nie można odstawiać na własną rękę, wolno to uczynić dopiero po uzyskaniu zgody od lekarza.

Zobacz też: Czym jest zapalenie mięśnia sercowego: przyczyny, objawy i leczenie

U części osób – np. u pacjentów w wieku podeszłym – pojawiające się defekty odczuwania smaku są niestety nieodwracalne. Takim pacjentom zalecić można jak największe wzbogacanie posiłków, korzystne rezultaty przynieść może stosowanie jak największej ilości ziół czy też dbałość o urozmaicenie kolorystyki pokarmów.

[email protected], fot. Freepik

Skomentuj