"Zamierzam się zabić", czyli jak rozpoznać, że dziecko chce popełnić samobójstwo

Zachowania samobójcze są procesem, na który składają się nie tylko niewidoczne dla bliskich, ale także widoczne i możliwe do zarejestrowania przez otoczenie działania, które możemy traktować jako sygnały ostrzegawcze ryzyka podjęcia próby samobójczej lub popełnienia samobójstwa.

Sytuacja jest dramatyczna, jeśli mamy do czynienia z samobójstwami w grupie dzieci i młodzieży. Czy możemy wyodrębnić pewne zachowania, które mogą świadczyć o zamiarach samobójczych tak młodych osób? Poszukiwaniu odpowiedzi na te trudne pytania chcemy w Sądeczanin.info poświęcić cykl "Nie odwracaj wzroku, reaguj". 

Czytaj też: Psycholog wyjaśnia, dlaczego dzieci i młodzież popełniają samobójstwa

W każdym przypadku, kiedy dziecko się zmienia – np. z radosnego staje się smutne, z aktywnego staje się apatyczne, z sympatycznego i empatycznego zamienia się w agresywne i wycofane - powinno zwrócić naszą uwagę - twierdzi nasz ekspert Magdalena Wajda - psycholog i dyrektor Instytutu Diagnostyki, Opiniodawstwa i Pomocy Psychologicznej WSB-NLU. - Sygnały ostrzegawcze łatwo przeoczyć lub zbagatelizować, na przykład przypisując je “wiekowi rozwojowemu” lub zmęczeniu, jednak każda zmiana trwająca powyżej kilkunastu dni może być symptomem czegoś niepokojącego w życiu dziecka.

Wczesne sygnały ostrzegawcze:

• wycofywanie się z kontaktów z rodziną i przyjaciółmi, odwracanie się od nich
• zainteresowanie lub wręcz zaabsorbowanie tematyką śmierci
• wyraźne zmiany osobowości i poważne zmiany nastroju
• trudności z koncentracją
• trudności w szkole, obniżenie jakości pracy i ocen
• zmiana dotychczasowych zwyczajów dotyczących jedzenia i snu (utrata apetytu lub objadanie się, bezsenność lub nadmierna senność)
• utrata zainteresowania rozrywkami
• częste uskarżanie się na fizyczne dolegliwości, przeważnie powiązane z emocjami, jak bóle głowy, bóle żołądka lub uczucie zmęczenia
• nieustanne znudzenie
• utrata zainteresowań dla rzeczy i spraw, o które dotychczas młody człowiek się troszczył (np. zaniechanie dbałości o wygląd). 

Sygnały wysokiego zagrożenia:

• rozmawianie o samobójstwie lub jego planowaniu
• wzrost impulsywności: nagłe impulsywne działania, jak akty agresji i przemocy, zachowania buntownicze lub ucieczkowe (wynikające z ogromnego napięcia emocjonalnego)
• nagłe ekscesy alkoholowe lub narkotykowe (będące próbą „znieczulenia się” w cierpieniu lub formą „wołania o pomoc”)
• odrzucanie pomocy; poczucie, że udzielenie pomocy jest już niemożliwe
• oskarżanie się „Jestem złym człowiekiem” lub poczucie „zepsucia (gnicia) w środku”
• wypowiadanie komunikatów na temat beznadziejności życia, braku wyjścia, własnej bezwartościowości
• odrzucanie otrzymywanych pochwał lub nagród
• rzucanie co jakiś czas komunikatów typu: „Niedługo przestanę być dla ciebie problemem”, „To nie ma znaczenia”, „To już na nic się nie zda” lub „Już się nie zobaczymy”
• nagłe przejście z depresji do stanu pogody i zadowolenia - zwykle oznacza to, że uczeń, po okresie walki wewnętrznej, podjął już decyzję o ucieczce od problemów i zakończeniu swego życia. 
• rozdawanie kolegom swoich ulubionych przedmiotów, oddawanie domowych zwierzaków w dobre ręce
• sporządzanie testamentu
• wypowiadanie komunikatów takich jak, „Jestem niczym”, „Nie warto się mną zajmować”, „Chciałbym umrzeć”, Zamierzam się zabić”, „Nie powinnam się urodzić”.