Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
04/10/2022 - 19:20

Zawroty głowy – przyczyny, diagnostyka, leczenie

Zawroty głowy mogą pojawić się u każdej osoby – także u dzieci. Objaw ten ma wiele przyczyn. Dlatego zawsze warto skonsultować się z lekarzem i wykonać podstawowe badania, aby móc je ustalić. Zobacz, skąd biorą się zawroty głowy.

Zawroty głowy są bardzo powszechną dolegliwością, a ich częstość występowania znacznie wzrasta wraz z wiekiem (dotyczy co czwartej osoby w wieku 50-60 lat i stanowi przyczynę upadków u 30% osób między 65 a 74 rokiem życia. Według klasycznych definicji zawroty głowy dzieli się na zawroty układowe, w których odczuwamy złudzenie ruchu otoczenia (poczucie, że świat wiruje lub kręci się), lub zawroty nieukładowe, w których występuje złudzenie niestabilności (obawa przed upadkiem, brak równowagi, niepewność własnej postawy). 

Zawroty głowy wynikają z nieprawidłowości w obrębie układu przedsionkowego, który nazywamy również układem równowagi. Wspomniany układ równowagi składa się z błędnika, jego unerwienia obwodowego, a także ośrodki, które znajdują się  w pniu mózgu, móżdżku oraz korze mózgu. Jeśli zawroty są spowodowane uszkodzeniem błędnika, ich leczeniem zajmuje się otolaryngolog, jeśli zaś wynikają z zaburzeń unerwienia błędnika, leczeniem kieruje neurolog. 

Jakie są objawy zawrotów głowy?

Zawrotom głowy towarzyszą różne objawy. W przypadku, gdy za tę przypadłość odpowiada zaburzenie błędnika, mogą wystąpić nudności, oczopląs, wymioty i zaburzenia równowagi. Zawroty głowy wynikające z naczyniowych schorzeń układu nerwowego charakteryzują się natomiast objawami neurologicznymi takimi jak zaburzenia czucia, przemijające niedowłady, podwójne widzenie oraz dyzartria. Zawrotom, do których prowadzi choroba Méniere'a, towarzyszą mdłości, wymioty, wrażenie pełności w uchu, szumy uszne i zaburzenia słuchu (w skrajnych przypadkach prowadzące do utraty słuchu). Ponadto przy tej dolegliwości mogą występować dezorientacja, bladość oraz uderzenia gorąca.

Zawroty głowy – przyczyny

Wahają się one od błahych powodów do skrajnie poważnych. Z tego powodu należą one do objawów nieswoistych. Te niegroźne często idą w parze z niestrawnościami i zatruciami pokarmowymi. Najczęstsze źródła zawrotów głowy mogą wynikać przykładowo z zaburzeń błędnika, niskiego ciśnienia tętniczego krwi czy migreny. Często zdarza się, że są skutkiem ubocznym leków. Zawroty głowy mogą wystąpić również w wyniku zaburzeń w obrębie ucha, jak:

  • uszkodzenia mechaniczne błony bębenkowej,
  • zapalenie trąbki słuchowej lub błędnika,
  • toksyczne uszkodzenie błędnika,
  • zakażenia bakteryjne lub wirusowe ucha wewnętrznego,
  • zaburzenia krążenia w uchu wewnętrznym i jego choroby nowotworowe.

Zawroty głowy mogą mieć również przyczynę, leżącą po stronie neurologicznej. Należą do tego zaburzenia takie jak:

  • urazy głowy - czaszki lub mózgu,
  • zapalenie nerwu przedsionkowego,
  • choroby zapalne opon mózgowych i mózgu,
  • padaczka,
  • guz móżdżku lub pnia mózgu,
  • naczyniowe schorzenia OUN,
  • choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane),
  • migrena.

Dodatkowo do przyczyn zawrotów głowy należą zaburzenia ogólnoustrojowe. Są to zaburzenia rytmu serca, cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niedociśnienie i nadciśnienie tętnicze czy hiperwentylacja. Dodatkowo mogą być one spowodowane podłożem emocjonalnym lub atakami paniki.

Często rozpoznaje się też łagodne położeniowe zawroty głowy pochodzenia obwodowego, któremu towarzyszą zawroty przy zmianie pozycji. Nie są one groźne i nie powodują zagrożenia życia. Kolejną z przyczyn jest choroba Meniere'a. W jej przypadku następuje nadmierne gromadzenie się płynu w błędniku błoniastym, w wyniku czego następuje jego rozerwanie i wylanie cieczy drażniącej nerwy.

Co robić przy zawrotach głowy?

Osoba, która doświadcza zawrotów głowy, powinna usiąść lub położyć się (jeżeli taka pozycja nie nasila objawów). Można też przytrzymać się drzwi lub ściany. Dzięki temu zmniejszy się ryzyko upadku. Należy także uspokoić się i głęboko oddychać. Niektórym osobom pomaga skupienie wzroku przez chwilę w jednym punkcie (np. na jakimś przedmiocie w najbliższym otoczeniu).

Pojawienie się zawrotów głowy należy skonsultować z lekarzem. Specjalista zabiera wywiad chorobowy i przeprowadza badania (podstawowe i specjalistyczne). W razie potrzeby wydaje skierowanie na konsultację specjalistyczną (np. neurologiczną lub laryngologiczną). Ustalenie przyczyny jest ważne, aby rozpocząć odpowiednie leczenie. Konsultacji lekarskiej nie wymagają tzw. fizjologiczne zawroty głowy, które pojawiają się np. na skutek obracania ciała wokół własnej osi.

Jak diagnozować zawroty głowy?

Z uwagi na fakt, że zawroty głowy mogą być wywołane przez tak wiele różnych czynników, skuteczność leczenia zależy przede wszystkim od trafnego rozpoznania przyczyny choroby. Z tego powodu wykonuje się szereg różnych badań diagnostycznych. Bardzo ważną rolę odgrywa wstępny wywiad lekarski. Pozwala on ustalić konkretne ważne dane, dotyczące etiologii choroby, takie, jak np.: objawy, sytuacje, w których pojawiają się zawroty głowy i czas ich trwania, a także ewentualne dolegliwości towarzyszące.

Następnie wykonuje się podstawowe badania ciśnienia tętniczego krwi, tętna na obu kończynach górnych oraz ocenia się tętno na tętnicach szyjnych. Dalsza diagnostyka opiera się na testach neurologicznych, laryngologicznych i okulistycznych. Na tym etapie można już wstępnie podejrzewać konkretną przyczynę choroby. Aby ją uściślić, wykonuje się dodatkowo, w zależności od potrzeby np.:

  • badania obrazowe (w tym: tomografię komputerową, rezonans magnetyczny głowy),
  • elektroencefalografię,
  • USG tętnic szyjnych,
  • próby kaloryczne (pozwalające wykryć problem z błędnikiem),
  • elektronystagmografie (służą dokładnej ocenie oczopląsu),
  • badanie EKG serca,
  • badania laboratoryjne (lipidogram, krzywą cukrzycową, hormony tarczycy itd.).

Jak leczyć zawroty głowy?

Leczenie choroby nie jest proste. Najłatwiej i najskuteczniej likwiduje się zawroty głowy wywołane przez skutki uboczne leków przyjmowanych przez pacjenta. Należą do nich przede wszystkim: środki przeciwdepresyjne (głównie inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), leki rozszerzające naczynia krwionośne, leki przeciwpadaczkowe, aminoglikozydy, środki nasenne, leki przeciwpsychotyczne oraz środki przeciwbólowe. Po zmianie farmakologii objawy choroby ustępują same, w krótkim czasie. W pozostałych przypadkach leczenie zawrotów głowy opiera się na trzech kierunkach:

  • terapii polegającej na eliminacji przyczyny wywołującej chorobę,
  • stosowaniu środków farmakologicznych pozwalających na zmniejszenie objawów i w miarę możliwości wyeliminowanie zawrotów głowy,
  • zminimalizowaniu skutków uszkodzenia błędnika.

Jeśli nie udało się wykryć bezpośredniej przyczyny zawrotów głowy, stosuje się terapię filaru drugiego.

Niestety, nie ma jednego, idealnego leku, który pozwoliłby skutecznie zlikwidować zawroty głowy. Stosowane preparaty opierają się na różnych mechanizmach działania i w odmienny sposób wpływają na organizmy pacjentów. Nieraz znalezienie odpowiedniego leku wymaga dużo czasu i cierpliwości. Do najczęściej stosowanych środków farmakologicznych należą: betahistyna, środki przeciwhistaminowe (np. prometazyna, klemastyna), hydroksyzyna, leki z grupy antagonistów wapnia (np. nimodypina, werapamil), benzodiazepiny (np. klonazepam, midazolam) oraz neuroleptyki (np. promazyna, haloperidol).

Zobacz też: Zapalenie opon mózgowych – rodzaje, objawy, przyczyny i leczenie

Pacjentom ze zdiagnozowaną chorobą Méniere’a zaleca się przyjmowanie leków moczopędnych i blokujących receptory histaminowe. Przy zapaleniu nerwu przedsionkowego stosuje się leki z grupy glikokortykosteroidów. Trzeci kierunek terapii opiera się głównie na kinezyterapii, która pomaga niwelować skutki uszkodzenia układu przedsionkowego. W zmniejszeniu zawrotów głowy nieraz pomocne jest również leczenie homeopatyczne.

[email protected],  fot. Freepik







Dziękujemy za przesłanie błędu