Drony na współczesnym polu walki

Autonomiczne drony są testowane jako eksperymentalne loty roju dronów. Obecnie istnieją technologie umożliwiające neutralizacje pojedynczych lub małych grup dronów. Odbywa się to przez wykorzystanie urządzeń zakłócających prace układów pozycjonujących oraz systemów łączności z operatorem. Problemem jest odparcie bądź neutralizacja ataku kilkudziesięciu bądź kilkuset mini dronów. Chiny są w stanie sterować lotem kilkuset dronów w kategorii stałopłatów a jeśli chodzi o drony wirnikowe te liczby wzrastają do kilku tysięcy! Taki uzbrojony „rój” w materiały wybuchowe, broń biologiczną czy chemiczną stanowi wielki potencjał bojowy i jest w tej chwili nie do powstrzymania. Zadania jakie mogą wykonywać są bardzo szerokie.  Drony mogą wykrywać i oznaczać cele dla artylerii ale także same przenosić pod skrzydłami uzbrojenie i zwalczać siłę żywą, pojazdy oraz infrastrukturę. Takim przykładem jest turecki dron TB2 Bayraktar. Jego masa startowa to 650kg, rozpiętość skrzydeł 12metrów i zasięg 150km zaś jeśli chodzi o długotrwałość lotu to 27h. Dysponuje on  kierowanymi pociskami przeciwpancernymi UMATAS oraz amunicje precyzyjną MAM-L.  Polska zamówiła 24 egzemplarze tych maszyn z datą dostarczenia do 2024r. Swój potencjał udowodniły w Syrii, Libii, Górskim Karabachu oraz Ukrainie. Kolejnym zastosowaniem BSP to śledzenie z powietrza ruchów nieprzyjaciela, wykrywanie celów dla artylerii  oraz ocena skutków ostrzału i kontruderzeń. Znakomitym przykładem jest tutaj dron Polskiej produkcji FlyEye. Zdalnie sterowany oprócz obserwacyjnej głowicy optoelektronicznej ma wbudowany precyzyjny lokalizator.

Jest w stanie z dużą dokładnością namierzyć i zidentyfikować czołg, wyrzutnie rakiet czy pojedynczy transporter oraz w czasie rzeczywistym przekazać koordynaty dla stanowisk operatorów przeciwpancernych pocisków kierowanych. Jest niewielki i cichy co utrudnia potencjalne wykrycie oraz zestrzelenie a dodatkową zaletą jest jego mobilność i start z ręki operatora. Bezzałogowy system latający FlyEye może być konfigurowany według potrzeb użytkownika. Istnieje też możliwość integracji bezzałogowca z bardzo lekkim uzbrojeniem precyzyjnym, a także wektorowym systemem akustycznym służącym do wykrywania źródeł wystrzału. Nowością dla dronów jest zastosowanie amunicji krążącej, czyli inaczej dronów kamikadze. Polska również na tym polu odnosi duże sukcesy czego przykładem jest system amunicji krążącej WARMATE. To lekka konstrukcja która używana w trybie bojowym jest przewidziana do jednorazowego użycia zaś w trybie obserwacji może być odzyskiwana wielokrotnie. Istnie możliwość dodatkowego wyposażenia systemu w głowice naprowadzania na laserowo podświetlany cel przez operatora JTAC(joint terminal attack controller) bądź inny BSP. Obecnie na Ukrainie służy głównie do niszczenia szczególnie ważnych obiektów tj: stacje radarowe, węzły łączności, ośrodki walki radioelektronicznej. Można powiedzieć że w tej chwili jesteśmy liderem produkcji amunicji krążącej razem z Izraelem oraz USA.  Kolejną grupe stanowią BSP wyglądem masą przypominające załogowe myśliwce. Takim przykładem jest MQ-9 Reaper w tłumaczeniu żniwiarz. Ta groźna nazwa ma swoje uzasadnienie w wyglądzie który jest dość mroczny a wyposażenie w pociski Hellfire dodatkowo budzą grozę u przeciwników. Żniwiarz jest w stanie przenieść 1tone uzbrojenia w tym kierowane laserowo bomby. Jego długotrwałość w locie to 28 godzin, zasięg około 6tyś km a prędkość niemal 500km/h. Operuje z pułapu 15km przez co jest nie widoczny dla siły żywej. Specyficznym rodzajem działań realizowanych przez żniwiarza jest eliminowanie konkretnych osób, uznawanych przez rząd danego państwa za niebezpieczne. Nie bez przyczyny nazywa się go najbardziej śmiercionośnym dronem na świecie.

Swoją przydatność pokazał po 11 września w misjach w Afganistanie , Iraku, Libii, Mali, Somalii oraz Syrii. Polska wysłała zapytanie do kongresu Amerykańskiego o zakup MQ-9 w ramach programu ZEFIR co jest związane z obecną sytuacją na wschodniej granicy Rzeczpospolitej. Miejmy nadzieje że dostaniemy zielone światło na ten zakup i tym samym powiększymy swój potencjał obronny. Kolejnym dużym BSP wykorzystywanym przez USA ale także w ramach NATO przez niemieckie Luftwaffe jest RQ-4 Global Hawk. W skrócie można go opisać jako wielki system szpiegowski uzbrojony w masę sprzętu do gromadzenia danych i operujący na pułapach powyżej poziomów lotnictwa komunikacyjnego. Global wyposażony jest w rozbudowany zestaw sensorów ISS w skład którego wchodzi radar SAR/MTI do wykrywania celów ruchomych. IR/EO zespół sensorów do wykrywania w zakresie elektrooptycznym i w zakresie podczerwieni. Zestawy umożliwiają prace w każdych warunkach atmosferycznych, na bieżąco przekazują otrzymane dane dwoma kanałami (radiowym i satelitarnym) Skuteczny zasięg pracy radaru SAR/MTI wynosi ponad 200 km sensory elektrooptyczne pracują w zakresie 60 km a podczerwone do 30 km. Do obrony własnej Hawk posiada stacje ostrzegawczą AN/ALR-69 ostrzegającą o opromieniowaniu oraz holowany za samolotem wabik AN/ALE-50. Zestaw oprzyrządowania umożliwia współpracę z samolotem Boeing E-8C Joint STARS oraz innymi użytkownikami. Hawk posiada inercyjny system lokalizacji zdublowany przez odbiornik sygnałów GPS. Misja może być wykonywana autonomicznie po zaprogramowanej trasie lub samolot może być kierowany przez operatora dowolnego miejsca. W każdej chwili operator może przerwa ć samodzielną misję lub zmienić rodzaj zadania. Należy dodać że Global Hawk już od wielu lat patroluje polską przestrzeń powietrzną startując i lądując z Niemieckiej bazy Ramstein ramach Sojuszu Północnoatlantyckiego. Jego maksymalny czas lotu na pułapie 20km to aż 42 godziny.

Warto również wspomnieć że BSP mogą służyć do ewakuacji rannych żołnierzy z pola walki. Jak dotąd nie praktykuje się takiego sposobu ich wykorzystanie ale to jedynie kwestia czasu gdy takie zastosowanie zostanie wdrożone masowo. Pewne prace w tej dziedzinie podjął Izraelski koncern Tactical Robotics LTD tworząc drona o nawie AirMule który ma ratownicze zastosowanie. Wspomniany dron napędzany jest silnikiem z zabudowanymi wirnikami i posiada zdolność́ do pionowego startu oraz lądowania przy gabarytach nieznacznie większych niż pojazd HUMVEE. To pozwala na użycie go w terenie zurbanizowanym tak silnie narażonym na ostrzał przeciwnika i manewrowanie na ograniczonej przestrzeni.

Można zaobserwować, że walka z udziałem dronów ulega w znacznej mierze miniaturyzacji.  Oczywiście że w dalszym ciągu wykorzystuje się BSP rozmiarami zbliżonymi do myśliwców i mogącymi przenosić znacznie więcej materiałów bojowych a także operować na dużych pułapach, ale ich udział jest coraz mniejszy. Zapewne duże znaczenie ma tutaj koszt produkcji, eksploatacji oraz obawa przed ewentualnym strąceniem. Jednym słowem koszt efekt. Dodatkowo małe drony są trudniejsze do wykrycia i zestrzelenia. Łatwo je zastąpić następnym egzemplarzem i magazynować na przyszły konflikt. Do tego ze względu na mniejszy koszt mogą podejmować bardziej niebezpieczne i ryzykowne misje od swoich większych przedstawicieli. Bezzałogowe statki powietrzne to niewątpliwe przyszłość współczesnego pola walki. Rozwój technologiczny będzie tylko wzmacniał ich znaczenie a poprawa autonomiczności sprawi że udział człowieka w kierowaniu będzie coraz mniejszy.

Pielacka, ISW, Analizy, fot. Pixabay.com – zdjęcie ilustracyjne.