Producenci będą odpowiedzialni za odpady. Samorządy czekają na ustawę o ROP

• Prace nad wdrożeniem unijnej dyrektywy dotyczącej rozszerzonej odpowiedzialności producentów trwają w Polsce od wielu miesięcy. Nowy system (ROP) musi zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku. Wraz z terminem wdrożenia Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/ z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów w zakresie ROP, nadchodzi wielka reforma gospodarki odpadami w Polsce.
• Na przełomie trzeciego i czwartego kwartału b.r. rząd planuje przyjąć ustawę o ROP - samorządy czekają na nią ze zniecierpliwieniem.
• Przedsiębiorcy twierdzą, że wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producentów nie sfinansuje całego systemu odpadów w Polsce zaznaczono w najnowszym raporcie Deloitte dla Konfederacji Lewiatan, ponieważ odpady opakowaniowe stanowią jedynie 20 procent tego strumienia.

Zgodnie z dyrektywą z opłat pobieranych od producentów, wprowadzających na rynek produkty w opakowaniach. powinna być sfinansowana ich selektywna zbiórka, transport i przetwarzanie odpadów. Dzięki temu mieszkańcy gmin i miast płaciliby mniej za odbiór odpadów pochodzących z gospodarstw domowych.

Projekt noweli ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi przygotowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakłada reformę organizacji odzysku i uszczelnienie systemu, wprowadzenie opłaty opakowaniowej, która zostanie nałożona na wszystkie opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych oraz obowiązkowy udział recyklingu w butelkach PET.

Nowe przepisy odczują finansowo zarówno firmy jak i konsumenci, ponieważ może ona zostać uwzględniona przez przedsiębiorców w sprzedawanych przez nich produktach. Regulacje wejdą w życie 1 stycznia 2023 r. ich efekty ekonomiczne na pierwszy rok funkcjonowania jedynie w zakresie opłaty opakowaniowej oszacowano na 1,5 mld zł. (przyjęto stawkę 50 gr. przy ok. 3 mln. ton wprowadzonych opakowań na rynek). Wpływy z tytułu opłaty opakowaniowej trafiać mają w wysokości około 1 mld 370 mln zł do marszałków województw. W projekcie zaplanowano rozdzielenie strumienia opakowań produktów oraz odpadów opakowaniowych na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych oraz pozostałe (głównie handel, usługi, przemysł).

Głównym celem wprowadzenia ROP jest upowszechnienie recyklingu. Ustawa nałoży na przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek napoje w butelkach z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów obowiązek zapewnienia w nich udziału materiałów z recyklingu. Ma to doprowadzić do tego, aby opakowania nadawały się do ponownego przetwarzania. Ustawa ma za zadanie uszczelnić system m.in. w zakresie dokumentacji potwierdzającej przetworzenie odpadów – ma wykluczyć sytuacje potwierdzenia odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych niezgodne ze stanem faktycznym.

Ponadto organizacje odzysku opakowań mają zostać przekształcone w organizacje odpowiedzialności producentów. Zmienią się też wymogi ich funkcjonowania, m.in. podniesienie ich kapitału zakładowego do 5 mln zł. Będą też musiały uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności od ministra klimatu. Prognozowany w projekcie nowy model rynku opakowań powinien sprzyjać środowisku i zapewnić wzrost wartości wyselekcjonowanych frakcji odpadów, co będzie również korzystne dla samorządów.

Na zlecenie Konfederacji Lewiatan powstał raport pt. "Szacunek kosztu netto selektywnej zbiórki, transportu i zagospodarowania selektywnie zbieranych odpadów opakowaniowych pochodzących z gospodarstw domowych" przygotowany przez firmę Deloitte. Przytoczono tam wiele przykładów wskazano m.in., że najwyższe koszty odbioru i transportu dotyczą pojemnika zawierającego tworzywa sztuczne, metale i opakowania wielomateriałowe ze względu na wielość frakcji w nim zawartych szacują się pomiędzy 1320- 1560 zł za tonę, mimo, że znajdują się tam odpady opakowaniowe, których wartość rynkowa pozwala na samofinansowanie.

Deloitte zauważa też, że najwyższe koszty zbierania odpadów są w gminach wiejskich ze względu na odległość pomiędzy zabudowaniami i punktami zbiórki. We wnioskach autorzy zwrócili uwagę że spadkowi kosztów będzie sprzyjać lepsza zbiórka bezpośrednio u konsumenta. Dzięki temu będzie można uzyskać wyższe przychody ze sprzedaży surowców.

Według przedsiębiorców system ROP powinien uzależniać wkład finansowy wprowadzającego opakowania od rzeczywistych kosztów związanych m.in. z selektywną zbiórką, transportem i zagospodarowaniem odpadu opakowaniowego jak również od jego rodzaju i tego jak poddaje się recyklingowi. Przedsiębiorcy proponują wypracowanie efektywnego systemu ROP w Polsce, który zwiększy procent zagospodarowywanych odpadów i zminimalizuje jego koszty. (Katarzyna Rajtar, fot. Pixabay)