Jakie są wielkanocne tradycje wielokulturowego Beskidu Niskiego?

W 2021 roku Wielkanoc prawosławna przypada w niedzielę, 2 maja. Zmartwychwstanie Chrystusowe, nazywane również Paschą Chrystusową to najważniejsze święto dla chrześcijan. O wielkanocnych obrzędach w Beskidzie Niskim, gdzie przenikają się tradycje Kościołów greckokatolickiego i prawosławnego oraz rzymskokatolickiego opowiadają: Joanna Zając i Konrad Piecuch, z Centrum Produktu Turystycznego i Kulturowego Beskidu Gorlickiego w Wysowej.

- Niedziela palmowa i święcenie palm, których głównym składnikiem były naturalne bazie rozpoczynała przygotowania do Wielkanocy.-mówi Konrad Piecuch. - Poświęcone palmy przynoszono do domu, palono je a potem służyły do okadzania chorych, wyganiania diabła podczas burzy. Natomiast spalenie stosów siana na polach upamiętnia wydanie Jezusa przez Judasza. 

Z palemek wykonywano w cerkwiach krzyże palmowe, znane również w tradycji rzymskokatolickiej. Ustawiano je w kątach działki, a służyły do ochrony pól i ogrodów przed żywiołami. 

- Świecenie pokarmów to kolejna tradycja, ale nie jak w tradycji rzymskokatolickiej w sobotę rano, ale wieczorem lub po rezurekcji. Święcono okrągły chleb zwany paschą. Podawano go chorym, gdyż miał moc magiczną, przez poświęcenie. Pomagał we wzmacnianiu osób chorych - opowiada Konrad Piecuch. 

- W tradycji rzymskokatolickiej święta kończy w poniedziałek wielkanocny, natomiast Łemkowie świętowali cały tydzień następny, po Wielkiej Niedzieli. W związku z tym pokarmów przygotowanych na stół było znacznie więcej. Miały starczyć na cały tydzień świętowania-wyjaśnia Joanna Zając. 

- Chodziło o powstrzymanie się od niekoniecznych prac w domu i zagrodzie. Należało świętować, odpoczywać i wykorzystywać to, co do zjedzenia było przygotowanie wcześniej.

- To, że Łemkowie obchodzą święto zmarłych 1 listopada, wynika ze wspólnego mieszkania na tych terenach z katolikami, jednak właściwym jest Wielki Wtorek - dodaje Joanna Zając.

- Po tygodniu świątecznym następuje pięćdziesiąt dni radości w sercu, obrządki sprawowane są w radością, z pełnym śpiewem. Nawet pogrzeb, który powinien być smutnym wydarzeniem, utrzymany jest w radosnej atmosferze. Ludzie przez w te dni nie klękają, są radośni, że Pan Jezus zmartwychwstał. - To są te różnice, które obserwujemy dzięki temu, że żyjemy w takim ciekawym, wielokulturowym miejscu.-puentuje Joanna Zając. 

Centrum Produktu Turystycznego i Kulturowego Beskidu Gorlickiego w Wysowej do 1 maja prezentuje ozdoby świąteczne, przygotowane przez lokalne Koła Gospodyń Wiejskich oraz dzieci w świetlicach. Nie są to tradycyjne pisanki robione woskiem, ale bardziej nowoczesne, z wykorzystaniem naturalnych materiałów. Motyw jajka jest wszechobecny.

Wystawa trwa dłużej, gdyż święta wielkanocne w kulturze łemkowskiej rozpoczną się 2 maja. Centrum Produktu Turystycznego i Kulturowego Beskidu Niskiego jest czynne, we wtorki do soboty od godz. 10 do 17, w niedziele od godz. 11 do 17. Nieczynne jest jedynie w święta wielkanocne. (MK) fot. aut.