Nowy Sącz: Przywracamy pamięć bohaterom. Repliki tablic wróciły na zamek

Pojutrze (31 października) w Nowym Sączu odbędzie się kolejna uroczystość wpisująca się w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę i Sądecczyznę niepodległości. Przy ruinach sądeckiego zamku zostaną odsłonięte dwie wiernie odtworzone tablice z brązu z nazwiskami i stopniami wojskowymi 194 poległych żołnierzy I Pułku Strzelców Podhalańskich, którzy walczyli o odzyskanie niepodległości w latach 1918-1920. Przed II wojną światową pod tymi tablicami 15 sierpnia odbywały się uroczystości z okazji Dnia Żołnierza.

Oryginalne tablice zaginęły w zawierusze wojennej. Teraz w 100-lecie odzyskania niepodległości przez Polskę zostały odtworzone z ogromnym pietyzmem. Widnieją na nich imiona i nazwiska bohaterów - żołnierzy generała Andrzeja Galicy z 1 PSP walczący w latach 1918-1920. Byli to żołnierze z Podhala, Ziemi Limanowskiej, Gorlickiej i Nowosądeckiej. Oddali życie za wolną Polskę, a potem ich nazwiska zostały kompletnie zapomniane.

Po 79 latach mieszkańcy Nowego Sącza i Sądecczyzny przywracają tym bohaterom pamięć na murach zamku królewskiego w Nowym Sączu.

Na tablicach przypomniane są także miejsca, gdzie toczyły się zażarte boje: Białystok, Brześć, Grodno - Kijów.

Finansowo do odtworzenia tablic dołożyło się wiele samorządów od Jasła, Limanowej po Zakopane, jak również wielu przedsiębiorców i osób prywatnych.

Tablice zostały już zamontowane w przygotowanych wnękach w murach Baszty Kowalskiej. Fachowo zrobili to pracownicy Pracowni Plastycznej i Konserwatorskiej "ARStec" Józefa Steca.

Mówiąc o historii tych tablic leży odwołać się do tradycji 1. Pułku Strzelców Podhalańskich, czyli do 1918 roku, kiedy to w Nowym Sączu zaczął stacjonować batalion Armii Austro-Węgierskiej 20 pułku piechoty, którego rejony werbunkowe znajdowały się na Sądecczyźnie i Podhalu.

I PSP otrzymał swoją nazwę 1 grudnia 1918 roku na wniosek pułkownika Andrzeja Galicy. Jednostka wzięła udział w obronie Lwowa i walkach z Ukraińcami w Małopolsce Wschodniej, w starciach z Czechami na Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim oraz w wojnie z Rosją Sowiecką. Najcięższe walki pułk stoczył w Brześciu nad Bugiem. Na pamiątkę tych wydarzeń na sztandarze pułku widniały nazwy miast: Kijów, Brześć, Grodno, Białystok.

Na zamku królewskim w Nowym Sączu umieszczono tablice z nazwiskami 194. żołnierzy pułku, którzy oddali życie w walce za wolną Polskę. Liczne miasta i miejscowości z Podhala i Ziemi Sądeckiej, w tym w 1938 roku Nowy Sącz, w uznaniu zasług nadały pułkowi obywatelstwo honorowe.

Tablice z sądeckiego zamku zostały zdemontowane przez Niemców w czasie II wojny światowej. Nie wróciły już na mury zamku, który uległ zniszczeniu podczas wybuchu 18 stycznia 1945 roku. Ślad po nich zaginął.

Wybór daty 31 października na uroczystość przywrócenia tablic nie jest przypadkowy. To właśnie tego dnia w 1918 roku z Polskiej Komisji Likwidacyjnej z Krakowa nadszedł do Nowego Sącza szyfrowany telegram złożony z dwóch słów: „Już czas!”. Bez rozlewu krwi zajęto koszary, obsadzono składy broni, amunicji, żywności. Na budynku stacji kolejowej zawieszono transparent: „Wolna, Zjednoczona, Niepodległa Polska”. Po raz pierwszy w tym dniu, w Niepodległej Polsce, właśnie w Nowym Sączu orkiestra oficjalnie odegrała Mazurka Dąbrowskiego, który później stał się hymnem państwowym. Już 2 listopada w sądeckim ratuszu odbyła się uroczystość, podczas której przedstawiciele władz miejskich z ówczesnym burmistrzem Władysławem Barbackim na czele oraz milicji, złożyli przysięgę na wierność odrodzonej Rzeczypospolitej.

Akt przywrócenia tablic ma upamiętnić tamte wydarzenia - 100. rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę i 100-lecie I Pułku Strzelców Podhalańskich.

W środowej uroczystości uczestniczyć będą m.in. żołnierze1 Batalionu Strzelców Podhalańskich im. gen. bryg. Józefa Kustronia z Rzeszowa. [ Batalion jest spadkobiercą tradycji 1 Pułku Strzelców Podhalańskich, który stacjonował w Nowym Sączu] oraz Orkiestra Reprezentacyjna Straży Granicznej z Nowego Sącza.

Jednostka z Rzeszowa będzie prezentować sprzęt wojskowy, pojazdy bojowe Rosomaki oraz wyposażenie lekkiego sprzętu przy Ratuszu w Nowym Sączu. Można będzie spróbować wojskowej grochówki.

Swój udział w uroczystościach zadeklarowały 21. brygada Strzelców Podhalańskich z Rzeszowa oraz Karpacki Oddział Straży Granicznej.

Organizatorami tego wydarzenia jest: prezydent Nowego Sącza Ryszard Nowak, Rada Miasta Nowego Sącza oraz Lokalna Grupa Działania "Partnerstwo dla Ziemi Sądeckiej".

Program uroczystości:

- godz. 10.00 - msza św. w kościele św. Kazimierza
- godz. 11.00 - przemarsz uczestników pod Zamek Królewski (Baszta Kowalska)
- godz. 11.30 - uroczyste odsłonięcie odtworzonych tablic z nazwiskami 1. Pułku Strzelców Podhalańskich poległych w walkach o odzyskanie niepodległości w latach 1918 – 1920.

Zdjęcia pochodzą z osobistego archiwum dowódcy 1 Pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu w latach 1934-1938 ppłk Kazimierza Aleksandrowicza.

Opr. IM, źródło: własne, UM w Nowym Sączu, fot. UM w Nowym Sączu.

Skomentuj