Trwa wczytywanie strony. Proszę czekać...
Piątek, 29 marca. Imieniny: Marka, Wiktoryny, Zenona
22/05/2022 - 19:05

Tablica na przełęczy Cisowy Dział upamiętnia partyzantów i sanitariuszkę

Na przełęczy Cisowy Dział w Młyńczyskach pod Modynią w Beskidzie Wyspowym została wczoraj odsłonięta tablica w miejscu śmierci sanitariuszki Genowefy Kroczek „Lotte”.

Zginęła ona 14 maja 1945 roku w czasie obławy na partyzantów dawnego oddziału „Opór”, z rąk funkcjonariusza UB. Genowefa Kroczek nazywana jest małopolską „Inką”.

Na tablicy umieszczono informacje oraz fotografie związane z działalnością oddziału „Opór” w czasie niemieckiej okupacji, ale też informacje o tragicznych losach Genowefy Kroczek.

Tablica stanęła na przełęczy Cisowy Dział w Młyńczyskach w wyniku społecznej, internetowej zbiórki zainicjowanej przez rodziny partyzanckie. Inicjatywę wsparła również gmina Łukowica. O jej wykonanie zatroszczyli się Rafał Cabała i Przemysław Bukowiec. Tablica znajduje się na gruncie i za zgodą rodziny Łazarzy z Młyńczysk. Wczoraj została odsłonięta.

Podczas uroczystości została przypomniana historia tego miejsca, znajdującego się na granicy powiatów nowosądeckiego i limanowskiego. Historyczne wydarzenia naświetlił Przemysław Bukowiec, historyk i regionalista.

Następnie ks. proboszcz Benedykt Szlęzak odmówił modlitwę za poległych i zmarłych żołnierzy oddziału „Opór” oraz ofiary niemieckich i sowieckich represji.

Wśród osób, które wczoraj odsłaniały tablicę byli: Stanisława Łazarz, przedstawiciel rodziny, na gruncie której ona stoi oraz Bogdan Łuczkowski, wójt gminy Łukowica. Uroczystość zakończył spacer, podczas którego rozmawiano o tym, co działo się w 1945 na Cisowym Dziale. Opowiadali o tym Przemysław Bukowiec i Rafał Cabała.

Kim była Genowefa Kroczek „Lotte” (1919-1945)?

Genowefa Kroczek pochodziła z Przyszowej w gminie Łukowica. Przed wojną kształciła się, marząc, by zostać pielęgniarką lub lekarzem. Po wybuchu wojny, związana z działalnością chłopskiego Stronnictwa Ludowego „Roch”. Uczestniczyła w tworzeniu Ludowego Związku Kobiet. Na cześć działaczki filantropijnej przyjęła pseudonim „Lotte”. Od 1942 r. Genowefa była komendantką „Zielonego Krzyża”, organizacji niosącej pomoc medyczną i sanitarną partyzantom oraz okolicznej ludności.

Angażowała się w tworzenie sieci szpitalików partyzanckich w Młyńczyskach, Kiczni oraz Wilczycach, troszczyła o zdrowie i życie partyzantów oraz ludności beskidzkich wsi. Organizowała leki oraz wyposażenie medyczne z aptek w Limanowej i Tymbarku. W latach 1943-1945 była jedną z sanitariuszek oddziału „Opór”, przez kolegów często nazywana „Lotką”.

Po zakończeniu niemieckiej okupacji, „Lotte” nie było dane wrócić do normalnego życia. Genowefa Kroczek była represjonowana przez władze komunistyczne m.in. w odwecie za działalność narzeczonego – Teofila Górki „Dywana”, który brał udział w rozbiciu aresztu PUBP w Limanowej. Aresztowana przez funkcjonariuszy UB, znalazła się w celi więzienia PUBP w Limanowej. W wyniku akcji partyzantów 9 maja 1945 r. „Lotte”, wraz z kilkoma innymi więźniami, została uwolniona z aresztu. Przez kilka dni ukrywała się z grupą Teofila Górki „Dywana” na przełęczy Cisowy Dział.  

Czternastego maja 1945 r. w godzinach porannych, na pograniczu Młyńczysk i Kiczni, funkcjonariusze PUBP w Limanowej przeprowadzili obławę na ukrywających się w osiedlu partyzantów z grupy Teofila Górki „Dywana”. W tym czasie „leśni” przygotowywali się do wymarszu, melinując broń w pobliskim lesie. Funkcjonariusze UB otwarli ogień i wówczas sanitariuszka Genowefa Kroczek została ranna w nogę.

Jak pisze Przemysław Bukowiec, „Lotte” zamordował strzałem w głowę zwiadowca UB – Tadeusz Lecyń „Czapka”. Był on dawnym członkiem oddziału „Opór”, którego w czasie wojny leczyła Kroczkówna. Partyzantom „Dywana” udało się wydostać z obławy, chroniąc się w lasach Małej Modyni (991 m n.p.m.). Funkcjonariusze UB przeprowadzili rewizję zabudowań gospodarstwa, w którym ukrywali się partyzanci. Właścicielom zabudowań nakazano opuszczenie domu, który wraz z obejściem spalono. Po kilku godzinach partyzanci powrócili na miejsce zdarzenia. Ciało Genowefy Kroczek potajemnie przetransportowano do Młyńczysk, następnie przewieziono nocą na cmentarz parafialny w Przyszowej, gdzie została pochowana. 

Kilkanaście lat temu z inicjatywy narzeczonego „Lotte” – Teofila Górki „Dywana” na przełęczy Cisowy Dział ustawiono kamienny obelisk. Znajduje się on nieopodal odsłoniętej wczoraj tablicy turystycznej.

Pierwszego marca 2020 r. na cmentarzu parafialnym w Przyszowej odsłonięto pomnik-mogiłę Genowefy Kroczek „Lotte”. Monument powstał m.in. dzięki wsparciu krakowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej. W tym samym roku, w ramach projektu: „Szlak Armii Krajowej na Ziemi Limanowskiej”, realizowanego przez Lokalną Organizację Turystyczną Powiatu Limanowskiego, przy orliku w Przyszowej, ustawiono tablicę informacyjną na temat działalności Genowefy Kroczek „Lotte”.  

Opr. [email protected], fot. Damian Król i Przemysław Bukowiec.

Tablica na przełęczy Cisowy Dział upamiętnia partyzantów i małopolską „Inkę”




Na przełęczy Cisowy Dział w Młyńczyskach pod Modynią w Beskidzie Wyspowym została wczoraj odsłonięta tablica turystyczna, w miejscu śmierci sanitariuszki Genowefy Kroczek „Lotte”.






Dziękujemy za przesłanie błędu