Dywersyfikacja po węgiersku: jak znaleźć nowe źródeł energii bez rezygnowania z rosyjskich dostaw

Polska potencjalnym dostawcą gazu dla Węgier
Jak podano do wiadomości publicznej, oprócz przeznaczonego na krajowe potrzeby pływającego gazoportu FSRU o przepustowości 6,1 mld m sześciennych rocznie, Polska rozważa dostawienie drugiego statku o przepustowości do 4,5 mld m szeeściennych rocznie, który mógłby dostarczać gaz do innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Jednym z zainteresowanych państw są Węgry. Jak podaje portal Biznesalert.pl, pełnomocnik rządu ds. strategicznej infrastruktury energetycznej RP Anna Łukaszewska-Trzeciakowska na spotkaniu dziennikarzy podczas Forum Ekonomicznego w Karpaczu potwierdziła tę informację, dodając, że Polacy nie chcą sprowadzać surowca z Rosji. – Jeżeli chcemy się dywersyfikować, to tak powinno być naprawdę - powiedziała pełnomocnik rządu.

Informacje o prowadzonych negocjacjach potwierdził obecny na 32. Forum Ekonomicznym w Karpaczu węgierski minister spraw zagranicznych Péter Szijjártó. W filmie opublikowanym na jego profilu na Facebooku polityk opowiedział o odbytym podczas Forum spotkaniu z polską minister klimatu i środowiska Anną Moskwą oraz planach jego kraju dotyczących dywersyfikacji dostaw surowców energetycznych. Zgodnie z przekazanymi informacjami dokładne wolumeny dostaw i cena gazu są jeszcze uzgadniane, wiadomo tylko, że przesył błękitnego paliwa z Polski będzie odbywać się tranzytem przez Słowację. 

Tylko do 30 km/h w mieście? Niemcy właśnie o tym dyskutują

Dywersyfikacja po węgiersku
Polacy nie są jedynym nowym partnerem energetycznym Węgrów. W ostatnich miesiącach podpisano porozumienia w sprawie importu energii z Turcją, Azerbejdżanem i Katarem, skąd paliwo ma być przesyłane przez Europę Południową. W budowie elektrowni jądrowej Paks II, której głównym wykonawcą jest Rosatom, coraz silniejsze wpływy mają Francuzi. Podwykonawcami dostarczającymi komponenty są francuska spółka Framatome i będąca częściowo we francuskich rękach General Electric.

Nie oznacza to jednak wycofywania się z rynku rosyjskiego. Jak zauważa analityk Dominik Héjj, należy podchodzić do tych deklaracji z odpowiednim dystansem, przyjmując maksymę „po owocach ich poznacie”. We wspomnianym wcześniej nagraniu Szijjártó przedstawił węgierską koncepcję dywersyfikacji dostaw energii: celem rządu Viktora Orbána nie jest zamienienie jednego źródła na inne, lecz zdobywanie surowców od jak największej liczby dostawców. Oznacza to, że – pomimo zawierania nowych umów – Węgrzy nie zamierzają w najbliższym czasie wygaszać dostaw węglowodorów z Rosji. Ich działania są nastawione raczej na możliwość szybkiej reakcji w razie, gdyby Ukraina zablokowała Rosjanom możliwość tranzytu gazu przez swoje terytorium.

Zdaniem ministra Szijjártó infrastruktura odstępna w Europie Południowo-Wschodniej nie ma wystarczającej przepustowości, aby zwiększyć dostawy, a od czasu agresji Rosji na Ukrainę ceny tranzytu energii przez chorwacki terminal Adria wzrosły pięciokrotnie. Obwinia on Unię Europejską o brak pomocy w rozwoju infrastruktury niezbędnej do zaspokojenia aktualnych potrzeb z powodu planów odejścia od gazu na rzecz odnawialnych źródeł energii w przyszłości. Jak komentuje Dominik Héjj, Warto retorycznie zapytać, czy to nie Węgry pozostają jednym z największych przeciwników Unii Energetycznej, sprzeciwiając się także wspólnym zakupom energii, i podkreślając przy tym, że kwestie koszyków energetycznych mają pozostać wyłączną domeną państw członkowskich.

Czy uniezależnienie się Węgier od rosyjskiej energii jest w ogóle możliwe?
Podczas panelu dyskusyjnego na temat perspektyw współpracy krajów Grupy Wyszehradzkiej na Forum Ekonomicznym w Karpaczu minister Szijjártó powtórzył ogłaszane już w mediach stanowisko rządu Węgier: jego państwo opowiada się za pokojem i w żadnym wypadku nie zajmuje stanowiska prorosyjskiego, zaś kontakty handlowe są spowodowane względami pragmatycznymi. - Kto wyjaśni Węgrom, że nie ma ogrzewania? - spytał retorycznie.

Z drugiej strony Dominik Héjj zauważa, że z zasady działania zmierzające do zwiększenia niezależności od Rosji są równoważone w jakiejś mierze pogłębieniem tejże współpracy z Moskwą. Elektrownia atomowa Paks II w dalszym ciągu rozbudowywana jest przez Rosatom jako głównego wykonawcę. Węgry są też jednym z głównych oponentów wprowadzenia unijnych sankcji na rosyjskie technologie jądrowe. Zdaniem analityków z Ośrodka Studiów Wschodnich rząd Viktora Orbána planuje w perspektywie oprzeć miks energetyczny na energii jądrowej oraz odnawialnych źródłach energii, aby wypełnić unijne założenia osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r.

Współpraca energetyczna z Rosją wiąże się z coraz wyższymi stratami politycznymi i wizerunkowymi dla Węgier, jest ona jednak w wyjątkowo trudnej sytuacji. W wyniku wieloletniej polityki obecnej i poprzednich partii kraj jest w zdecydowanej większości uzależniony od rosyjskiej energii. Partnerzy z Moskwy również są tego świadomi – pod koniec września jednocześnie ukazało się kilka wypowiedzi bliskich Kremlowi ekspertów do spraw energetyki, którzy zwracali uwagę na to, w jak trudnej sytuacji znaleźliby się Węgrzy, gdyby dostawy któregoś z rosyjskich surowców zostały przerwane. Może być to odczytane jako sygnał, że Rosja jest świadoma przewagi, jaką posiada nad Węgrami. Zachowanie wpływów w tym kraju jest Kremlowi na rękę, gdyż pozwala wpływać na politykę Unii Europejskiej.

Autor: Alicja Malanowska, ISW Fot.: ilustracyjne archiwum Forum Ekonomicznego © Materiał chroniony prawem autorskim

Źródła:
https://www.portfolio.hu/gazdasag/20230918/sulyos-kijelenteseket-tettek-a-kreml-kozelebol-a-magyar-energiaellatas-jovojerol-640305
https://magyarnemzet.hu/kulfold/2023/09/szijjarto-peter-probaltak-mar-hatizsakban-gazt-szallitani-video
https://www.economx.hu/magyar-gazdasag/foldgaz-lengyelorszag-energiabiztonsag-diverzifikacio-szijjarto.776968.html/amp
https://biznesalert.pl/polska-plywajacy-gazoport-drugi-statek-fsru-rozmowy-czechy-slowacja-wegry-rosyjskie-molekuly/
https://biznesalert.pl/hejj-spokojnie-z-hurraoptymizmem-o-wspolpracy-polski-i-wegier-w-energetyce/
https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-07-04/rosyjski-atom-na-wegrzech-rosnaca-rola-francji