Jak żyć z tak niską emeryturą? Szwedzki „problem” emerytalny przed wyborami

Według ostatniego raportu Sztokholmskiej Izby Handlowej jeden na dwóch Szwedów w wieku produkcyjnym twierdzi, że miałby trudności z utrzymaniem się z obecnego poziomu emerytur. Wysokość emerytury państwowej stała się kluczową kwestią dla wszystkich partii w kampanii wyborczej. Ponieważ emerytura powszechna obniżyła się w przypadku niektórych grup seniorów do poziomu 45 proc. ostatnich zarobków przed przejściem na emeryturę, pojawiły się żądania stworzenia bardziej solidnego systemu, który będzie w stanie zapewnić 60 proc. ostatnich zarobków, co pierwotnie przewidywali politycy.

Propozycja rządzących Socjaldemokratów, Zielonych i Partii Lewicy zakłada dodatek w wysokości 1000 koron (ok. 100 euro) miesięcznie bez podatku dla emerytów o najniższych dochodach do 14 000 koron miesięcznie, co dotyczy ponad 1 mln pobierających świadczenia. Propozycja prawicowych partii opozycyjnych kosztuje skarb państwa o kilka miliardów więcej, a obejmuje ona m.in. podwyższenie emerytury gwarantowanej dla wszystkich emerytów, zwiększenie dodatku mieszkaniowego oraz obniżenie podatków dla emerytów.

Partia Centrum zażądała z kolei, aby kwestia ta została rozstrzygnięta w zespole ds. emerytur, w której nie ma jednak Partii Zielonych, Szwedzkich Demokratów ani Partii Lewicy, co utrudnia znalezienie rozwiązania. Czasu jednak jest coraz mniej, Komisja Finansów odpowiedzialna za propozycje budżetowe ma zakończyć prace w przyszłym tygodniu – 9 czerwca.

Jedna ze zmian systemu, która już nastąpiła to ta dotycząca minimalnego wieku, aby otrzymać emeryturę gwarantowaną, dodatek mieszkaniowy dla emerytów lub rencistów czy zasiłek dla osób starszych. Od przyszłego roku trzeba mieć ukończone 66 lat, obecnie limit wynosi 65 lat. Jest ona związana ze wzrostem długości życia, który w Szwecji wynosi średnio 82,4 lat i jest trzecim najwyższym wynikiem w UE.

Propozycje zmiany emerytur przedstawione przez obecnie zasiadające w parlamencie partie kosztowałyby budżety od 9 do 14 miliardów koron (90-140 mln euro) rocznie, choć jak podkreślają niektórzy eksperci stanowiłoby to redystrybucję na rzecz grupy, która relatywnie nie znajduje się w szczególnie trudnej sytuacji finansowej. Jak podaje rządowa Rada Finansowa warunki finansowe emerytów nigdy nie były lepsze niż obecnie, a „w ciągu ostatnich trzech dekad siła nabywcza emerytów rosła szybciej niż średnia dla osób nie pobierających emerytury, na wszystkich poziomach dochodów”.

Negatywnie zaskoczony wszystkimi rozwiązaniami jest także Johannes Hagen, starszy wykładowca ekonomii na Uniwersytecie w Jönköping, który w wywiadzie dla dziennika "Dagens Nyheter" stwierdził: - Grupa miliona emerytów, która miałaby być objęta dodatkowym stałym dodatkiem to znacznie więcej niż grupa ubogich emerytów, o której zwykle mówimy.

Należy jednak pamiętać, iż emerytura powszechna-państwowa to tylko część całego świadczenia, jaką pobierają emeryci (jeden z trzech składowych). Jak podaje profesor Hagen w roku po przejściu na emeryturę część ta wynosi ponad 90 proc. ostatnich zarobków, następnie spada, ale siedem lat po jej pobieraniu nadal stanowi średnio ponad 80 proc.

Obecnie emeryt w Szwecji dostaje przeciętnie ponad 16 000 koron netto miesięcznego świadczenia, przy czym dla kobiet jest to niecałe 13 000 koron i w tej grupie znajduje się najwięcej osób dotkniętych problemem zbyt niskich wypłat.

Sytuacja osób starszych w Szwecji, gdy zwróci się uwagę na szczegółowe dane statystyczne, rzeczywiście wygląda bardzo dobrze na tle innych krajów. Ubóstwo absolutne jest na niższym poziomie wśród państw UE i dotyczy tylko 1,3 proc. seniorów, a względne wynoszące 13 proc. plasuje się również poniżej średniej europejskiej, gdzie najniższe w Luksemburgu osiąga poziom 7,3 proc., a najwyższe w Estonii 41,4 proc.

Względne ubóstwo w Szwecji dotyczy osób, których dochód rozporządzalny jest mniejszy niż 60 proc. średniego wynagrodzenia w kraju. Szwecja to kraj z jednymi z najwyższych zarobków w Europie oraz o najniższym rozwarstwieniu społecznym, dlatego też dyskusje o jednym z najsolidniejszych systemów emerytalnym na świecie, zapewniającym „niskie” świadczenia należy brać z dystansem, choć z pewnością kwestia dotycząca ponad 30 proc. uprawnionych do głosowania pozostanie jedną z kluczowych, które rozstrzygnąć mogą o wyniku wrześniowego głosowania. (Michał Gębski, fot. Pixabay)