Jak zapewnić sobie najlepszy z możliwych urlop wypoczynkowy w 2024 roku, co nowego w zasadach
Choć istotnych zmian w przepisach urlopowych w minionym roku nie było, to jak pokazuje praktyka w dalszym ciągu wiedza urlopowa pracowników jest niekompletna, włącznie z takimi zasadami jak ustalanie prawo do pierwszego urlopu, jego wymiar jak wynagrodzenie za urlop.
Ile dni urlopu wypoczynkowego przysługuje w 2024 roku
Taka podstawowa wiedza jest potrzebna by urlop zaplanować z największą dla siebie korzyścią, w najlepszym terminie i nie stracić przy tym nic na należnych pieniądzach.
Przypominamy więc te zasady, uregulowane w kodeksie pracy.
Urlop wypoczynkowy to coroczna, nieprzerwana i płatna przerwa w wykonywaniu pracy Urlop ma być wykorzystany w naturze. Pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu wypoczynkowego.
Prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, uzyskuje z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Za każdy miesiąc ma prawo do 1/12 z 20 dni (czyli 1,66 dnia) – tj. nabywa się prawo do urlopu z dołu.
Prawo do kolejnych urlopów nabywa się w każdym następnym roku kalendarzowym – tj. nabywa się prawo do urlopu z góry.
W razie ustania stosunku pracy i nawiązania w trakcie roku kalendarzowego wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu przepracowanego u danego pracodawcy. W takim przypadku 1 miesiąc odpowiada 1/12 wymiaru urlopu wypoczynkowego. Niepełny kalendarzowy miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Dotyczy to także uprawnienia do kolejnego urlopu w przypadku zatrudnienia w trakcie roku kalendarzowego.
Niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Wymiar urlopu zależy od ogólnego stażu pracy – czyli wszystkich okresów zatrudnienia. Wynosi on:
- 20 dni przy okresie zatrudnienia krótszym niż 10 lat,
- 26 dni przy okresie zatrudnienia wynoszącym co najmniej 10 lat.
Przy zatrudnieniu w niepełnym wymiarze czasu pracy wymiar urlopu ustala się proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia np. przy ½ etatu jest to 10 lub 13 dni.
Do okresu zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
Wlicza się również okresy zakończonej nauki:
- zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
- szkoły policealnej - 6 lat,
- szkoły wyższej - 8 lat.
Okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
Na czym polega planowanie urlopu w firmie
Urlop powinien być udzielony w tym roku, w którym pracownik nabył do niego prawo. Urlop powinien być udzielony zgodnie z planem urlopów. Plan urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. W braku takiego planu następuje to na podstawie porozumienia pracownika z pracodawcą.
Pracownik może wykorzystać 4 dni urlopu na swój wniosek, który pracodawca uwzględnia (tzw. „urlop na żądanie”).
Urlop może być wykorzystany w częściach na wniosek pracownika przy czym jedna część ma obejmować co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Pracodawca może jednostronnie udzielić urlopu pracownikowi w okresie wypowiedzenia.
W razie niewykorzystania urlopu w roku kalendarzowym udziela się go do 30 września następnego roku.
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu.
Przy udzielaniu urlopu jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy (20 dni x 8 godzin = 160 godzin; 26 dni x 8 godzin = 208 godzin).
Gdy pracownika obowiązuje niższa dobowa norma czasu pracy jego dzień urlopu odpowiada tej niższej normie (np. 7 godzin w przypadku pracownika niepełnosprawnego – 20 dni x 7 godzin = 140 godzin; 26 dni x 7 godzin = 182 godziny).
Kiedy można zmienić termin urlopu ujęty w planie urlopów
Pracodawca ma obowiązek zmiany terminu w przypadku:
- choroby pracownika,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- powołania na ćwiczenia wojskowe,
- urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i ojcowskiego.
Te okoliczności powodują również przerwanie udzielonego urlopu.
Pracodawca może zmienić termin urlopu: na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami albo z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby zakłócenia toku pracy.
Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wtedy kiedy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nie przewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. W takim przypadku pracodawca jest obowiązany pokryć pracownikowi koszty związane bezpośrednio z odwołaniem go z urlopu.
Jakie powinno być wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy
Urlop jest płatny i pracownikowi przysługuje wynagrodzenie takie jakie otrzymałby gdyby w tym czasie pracował.
Stałe składniki wynagrodzenia bierze się w wysokości przysługującej za miesiąc, w którym korzysta z urlopu.
Zmienne składniki bierze się w przeciętnej wysokości z 3 miesięcy poprzedzających miesiąc korzystania z urlopu. w przypadkach znacznego wahania wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
W sytuacji niewykorzystania urlopu w naturze przysługuje ekwiwalent pieniężny. Przysługuje tylko gdy to niewykorzystanie urlopu następuje z powodu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy.
Nie wypłaca się ekwiwalentu gdy pracownik i pracodawca postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej między nimi bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą. ([email protected]) fot. pasja1000/pixabay © Materiał chroniony prawem autorskim