Łuszczyca. Problem estetyczny czy choroba całego organizmu?

Łuszczyca to niezwykle powszechne schorzenie – w Polsce cierpi na nie jedna na 40 osób, czyli około milion ludzi, a na świecie 2-3% populacji. Ta zapalna choroba autoimmunologiczna może rozwinąć się w każdym wieku i nie jest zależna od płci. Ma podłoże autoimmunologiczne, co oznacza, że odpowiadają za nią mechanizmy odpornościowe mylnie skierowane przeciwko tkankom własnego organizmu. Powoduje nieprawidłowy wzrost komórek skóry, co objawia się łuszczącymi się, swędzącymi, a czasem bolesnymi plamami na ciele. Zmiany te mogą pojawiać się w różnych miejscach (kolana, łokcie, twarz, stopy, plecy, dłonie, piersi, genitalia itd.). Często w pierwszej kolejności atakują owłosioną skórę głowy. Jednak łuszczyca dotyka nie tylko skóry – jest chorobą ogólnoustrojową. Warto pamiętać, że żadna postać łuszczycy nie jest zaraźliwa.

Wśród czynników sprzyjających wystąpieniu łuszczycy najczęściej wymienia się podłoże genetyczne lub środowiskowe, czyli stres i używki, a także – co istotne w kontekście tego artykułu – niewłaściwą dietę, nadwagę i otyłość. Zwykle na nasilenie objawów ma wpływ stres, czasami również kontakt z zanieczyszczonym powietrzem czy produkty powodujące stany zapalne.

Objawy łuszczycy

Pierwszym objawem łuszczycy są najczęściej czerwonawe, wysuwające się ponad powierzchnię skóry grudki, wyraźnie odstające od otaczającej je skóry. Mogą przyjmować różne kształty i rozmiary. Z upływem czasu pojawiają się łuski, które sprawiają, że zmiana jest twarda w dotyku. 

Często w pierwszej kolejności atakują owłosioną skórę głowy. Wówczas łuszczenie się skóry bywa mylone z łupieżem. Zazwyczaj z czasem łuszczyca objawia się coraz większymi plamami i może obejmować kolejne partie ciała.

Chorzy zwykle zauważają zmiany na łokciach, kolanach, w dolnych partiach pleców i na skórze głowy. Pacjenci często skarżą się na swędzenie, pieczenie i ból, a pod wpływem drapania zmiany mogą podkrwawiać i pękać. Zauważa się także, że skóra jest sucha i podatna na pękanie.

U niektórych pacjentów łuszczyca atakuje również paznokcie rąk i stóp – płytka paznokciowa przebarwia się, pojawiają się na niej liczne „dołki” jak od ukłucia szpilki – tzw. objaw naparstka, a wzrost paznokcia jest zaburzony. W zaawansowanej chorobie czasami dochodzi do oddzielenia się płytki paznokciowej od łożyska – wówczas fragment paznokcia może się odwarstwić. Łuszczyca może powodować także zapalenie stawów, które objawia się ich obrzękiem, bólem i niekiedy sztywnością.

Łuszczyca – czynniki ryzyka

Choć wciąż trwają spory co do przyczyny łuszczycy, to wyróżnia się pewne czynniki, które zwiększają ryzyko zachorowania na tę przypadłość. Wśród nich wymienia się m.in.:

• ostre infekcje bakteryjne i wirusowe, np. anginę wywołaną przez paciorkowca, odrę, ospę, półpaśca, różyczkę;
• infekcje o charakterze przewlekłym, vide zapalenie zatok, próchnica, przerośnięte migdałki;
• choroby przewlekłe takie jak cukrzyca czy dna moczanowa;
• stosowanie niektórych leków np. tetracyklin;
• długotrwały stres;
• uszkodzenia skóry np. w wyniku drapania.

Diagnoza choroby

Jeżeli zauważymy na swojej skórze niepokojące zmiany, powinniśmy się niezwłocznie udać do lekarza dermatologa. Specjalista ustala rozpoznanie na podstawie umiejscowienia i charakterystyki wykwitów skórnych. W razie wątpliwości wykonuje biopsję, by poddać wycinek skóry ocenie histopatologicznej.

Leczenie łuszczycy

Niestety, leczenie łuszczycy ma charakter objawowy i nie jest możliwe jej całkowite wyleczenie. Celem terapii jest ograniczenie liczby zmian chorobowych, postępu samej choroby i zmniejszenie ryzyka nawrotu. W leczeniu łuszczycy w zależności od stopnia nasilenia objawów wykorzystuje się:

• leki keratolityczne – mają na celu zmiękczenie łusek pokrywających zmiany i ułatwiają przenikanie leków;
• maści dziegciowe  – delikatnie złuszczają naskórek oraz łagodzą świąd;
• glikokortykosteroidy w postaci maści i kremów – działają przeciwzapalnie i są stosowane miejscowo, często w połączeniu z kalcypotriolem (pochodna witaminy D3);
• fototerapię i fotochemoterapię – wykorzystują promieniowanie UVB, które działa przeciwzapalnie i immunosupresyjnie. Wskazane w szczególności u pacjentów z umiarkowaną i ciężką łuszczycą oraz w sytuacji, gdy miejscowo stosowane leki w łuszczycy łagodnej nie przyniosły oczekiwanych efektów;
• leki podawane doustnie lub dożylnie – stosowane u pacjentów z umiarkowaną i ciężką łuszczycą oraz w łuszczycowym zapaleniu stawów; to leki immunosupresyjne, ograniczające reakcję autoimmunologiczną, takie jak metotreksat czy cyklosporyna A;
• leczenie biologiczne – grupa leków związana z białkami naturalnie występującymi w ludzkim organizmie, dzięki czemu w sposób celowany modyfikują odpowiedź immunologiczną.