Pfizer, gigant farmaceutyczny, zaczynał od leku o smaku toffi

Co roku firma inwestuje ponad 7 miliardów dolarów w badania naukowe i rozwój nowych produktów w ramach większej liczby obszarów terapeutycznych niż jakakolwiek inna firma w tej gałęzi przemysłu. Firma współpracuje z ponad 250 partnerskimi ośrodkami badań i rozwoju na całym świecie. Od 60 lat jest obecny w Polsce a jej działalność koncentruje się na następujących obszarach terapeutycznych: kardiologia, onkologia, choroby rzadkie, choroby zakaźne, produkcja szczepionek, chirurgia, reumatologia i ortopedia. Od stycznia 2019 roku prezesem firmy jest Albert Bourla.

Firma Pfizer została założona w 1849 roku przez dwóch niemieckich imigrantów do USA, Charlesa Pfizera i Charlesa Erharta. Obaj dwudziestokilkuletni mężczyźni założyli w fabryce na Brooklynie coś, co początkowo było biznesem z branży chemii szlachetnej, wykorzystując jako kapitał pożyczkę od ojca jednego z nich. Pierwszy produkt firmy - lek przeciwpasożytniczy o smaku toffi - połączył umiejętności Pfizera jako chemika z wykształceniem Erharta jako cukiernika. To był sukces i ustanowił wzór dla przyszłego rozwoju firmy.

 „Pierwsza wojna przemysłowa”, która nastąpiła po amerykańskiej wojnie domowej stała się ogromna szansą dla dalszego rozwoju firmy dotykając zarówno producentów narkotyków, jak i broni. Podobnie jak ich konkurent Squibb, nagłe zapotrzebowanie na olbrzymie ilości środków przeciwbólowych i antyseptycznych dla armii zapewniło ogromne możliwości rozszerzenia produkcji. Do 1868 roku przychody firmy Pfizer podwoiły się od początku wojny, a ich linie produktów znacznie się rozszerzyły.

Po wojnie firma Pfizer w dalszym ciągu koncentrowała się na chemikaliach przemysłowych w równym stopniu jak na lekach, produkując kwas cytrynowy potrzebny dla powstającego przemysłu napojów bezalkoholowych napędzając przy ekspansję marek takich jak Coca Cola i Dr Pepper w latach osiemdziesiątych XIX wieku. To stało się ich ostoją na wiele lat, kładąc podwaliny pod ich dalszy rozwój.

Wraz ze śmiercią Charlsa Pfizera w 1906 roku, firma zatrudniająca około 200 pracowników pozostała w rękach jego najmłodszego syna Emila, który był prezesem do lat czterdziestych XX wieku. Pod jego kierownictwem doświadczenie firmy Pfizer w zakresie naukowych metod produkcji znacznie się rozwinęło. W 1936 roku firma odkryła bezfermentacyjną metodę produkcji witaminy C, którą szybko rozszerzyła między innymi na witaminy B2 i B12, szybko stając się wiodącym producentem witamin - chemikaliów, które były wówczas bardzo nowatorske.

Ta wiedza specjalistyczna w zakresie fermentacji i produkcji farmaceutycznej na dużą skalę postawiła firmę Pfizer na dobrej pozycji, gdy w 1941 roku rząd USA zaapelował do przemysłu farmaceutycznego o wsparcie w produkcji penicyliny na potrzeby działań wojennych. Większość penicyliny, która wylądowała na lądzie z siłami alianckimi w D-Day została wyprodukowana właśnie przez firmę Pfizer.

Rozpoczęcie produkcji antybiotyków oznaczało przejście do nowoczesnego Pfizera. Ich następca po penicylinie, Terramycynie, po raz pierwszy wprowadzona na rynek w 1950 roku, była zarówno pierwszym lekiem zastrzeżonym, jak i pierwszym, do którego firma wykorzystała przedstawicieli handlowych, którzy wkrótce stali się potężną siłą handlową, zaczynając od zaledwie ośmiu członków.

Na tym etapie firma Pfizer zapoczątkowała swoją pierwszą dużą internacjonalizację, przenosząc się do dziewięciu nowych krajów w 1951 roku. Wówczas także poszerzyła swoje obszary terapeutyczne o zdrowie zwierząt. W latach 80 firma zaczęła intensywnie inwestować w R&D. Statyna Lipitor, zatwierdzona w 1997 r. Dla Warner-Lambert przed połączeniem z firmą Pfizer, stała się najlepiej sprzedającym się lekiem na receptę w historii, przynosząc firmie Pfizer 12 miliardów dolarów rocznie w 2007 r., stanowiąc jedną czwartą jej całkowitej sprzedaży.

Wiek XXI  firma Pfizer rozpoczęła serię mega-fuzji z Warner-Lambert w 2000 r., Pharmacia i Upjohn w 2002 r., Wyeth w 2009 r. i Medivation w 2016 r. W 2014 roku firma złożyła ofertę w wysokości około 100 miliardów dolarów na przejęcie brytyjskiej firmy AstraZeneca co wywołało liczne kontrowersje na całym świecie.

Pfizer zdecydowanie będzie miał moc kształtowania przemysłu farmaceutycznego również w XXI wieku. Z palcami w każdym cieście, od małych cząsteczek po substancje biologiczne w każdym obszarze klinicznym, po komórki macierzyste i towary konsumpcyjne, Pfizer z pewnością będzie obchodził 200. rocznicę istnienia na tak silnej pozycji, jak spędził ostatnie 160 lat. (K. Grabka, fot. Pixabay)