Herend – największa na świecie manufaktura porcelany

Firma kształci swoich pracowników w Szkole Zawodowej Przemysłu Porcelany Mór Fischer. Obecnie zatrudnia blisko 950 osób, z czego 420 osób ręcznie wyrabia produkty z porcelany, a kolejne 100 osób zajmuje się obróbką, modelowaniem i przebijaniem. Porcelanę Herend można obejrzeć m.in. na wystawie w tamtejszym Muzeum Porcelany.

W 1795 roku w mieście Sopron przyszedł na świat ceramik oraz wytwórca legendarnej na Węgrzech firmy porcelanowej, Ferenc Vince Stingl. W 1826 roku założył firmę Herend. Rzemiosła przemysłu ceramiki nauczył się w Wiedniu. Najpierw próbował szczęścia w innych dziedzinach, ale w 1824 roku, po przeprowadzce do miasta Herend, od którego wzięła się nazwa legendarnej porcelany, rozpoczął swoją wieloletnią przygodę z produkcją porcelany i zajmował się tym do 1839 roku.

Wówczas to stery firmy przejął Mór Fischer, który dołożył wszelkich starań, aby wytwarzać porcelanę doskonałej jakości, mierzonej międzynarodowymi standardami. Już wkrótce osiągnął pierwszy poważny sukces, zdobywając medal na Pierwszej Węgierskiej Wystawie Sztuki Przemysłowej w 1842 roku. Na kolejny duży sukces firma Herend musiała czekać do 1851 roku, kiedy to na Wielkiej
Wystawie w Londynie królowa Wiktoria zamówiła zestaw porcelany z motywem motyli i kwiatów, który Mór Fischer nazwał jej imieniem i który odtąd znany jest światu jako wzór Wiktorii.

W 1855 roku produkty Herend pokazano na drugiej Wystawie Światowej w Paryżu, gdzie firma zdobyła główną nagrodę. Przychylne komentarze w prasie przełożyły się na
wzrost zamówień.

Sukcesy firmy przyczyniły się do osobistych sukcesów i prestiżu Móra Fischera. Cesarz Franciszek Józef nadał właścicielowi fabryki węgierski tytuł szlachecki w 1867. Odtąd Fischer zaczął używać imienia Farkasházi, które wywodzi się z węgierskiej nazwy Wilczy Dom. Cesarz w 1872 roku nadał firmie Herend, zarządzanej przez Mora Farkasházyego Fischera, oficjalny tytuł Dostawcy na Dwór Cesarsko-Królewski, co oznaczało najwyższe uznanie ze strony dworu cesarskiego.

W 1873 roku, na Wystawie Światowej w Wiedniu, cesarz Franciszek Józef kupował głównie porcelanę Herend, z przeznaczeniem na prezenty. Początkowo Fischer podążał śladami ówczesnych czeskich warsztatów, wytwarzając porcelanę w stylu biedermeier i neobaroku. Następnie zaczął otrzymywać zamówienia od węgierskich arystokratów na zamienniki XVIII-wiecznych serwisów stołowych, wykonanych przez Miśnię, Wiedeń, Sevres, Capo di Monte i inne fabryki.

W 1874 roku Mór Farkasházi Fischer przekazał fabrykę swoim synom, którym na osiągnięciach ojca ewidentnie nie zależało, albo nie byli właściwie przygotowani do prowadzenia firmy, ponieważ fabryka wkrótce stanęła przed koniecznością ogłoszenia upadłości, co przypomina przypowieść o synu marnotrawnym.

Nową nadzieję przyniósł rok 1884, kiedy to zarządzanie przedsiębiorstwem przejęła firma powstała pod nazwą Herend Porcelain Works Co. Państwo węgierskie zwolniło spółkę udziałową z płacenia podatków na okres 12 lat, a także wsparło ją nieoprocentowaną pożyczką.

W 1896 roku państwowi zarządcy zaproponowali sprzedaż fabryki wnukowi Mora Fischera, Jenő. Jenő Farkasházi Fischer (1863-1926) był wyszkolonym ceramikiem z bogatym doświadczeniem. I była to dobra decyzja. Przez kilka lat mieszkał za granicą, w Londynie, Paryżu i Brukseli. Przywiózł do manufaktury cenną bibliotekę i zbiory prywatne. Wnuk szanował artystyczną spuściznę dziadka i podążał jego śladami, dzięki czemu produkty nowej fabryki, w stylu secesyjnym, zdobywają uznanie i nagrody na światowych targach fin-de- siècle w 1900 roku.

Rok później Herend zdobywa złoty medal na międzynarodowej wystawie ceramiki w Petersburgu. W 1904 roku na targach i wystawie światowej w St. Louis w 1904 roku firma Herend ponownie zdobywa najbardziej pożądaną nagrodę – złoty medal.

Od 1914 roku wojna nastręczała manufakturze wielu trudności. W czasie wojny działalność operacyjna fabryki została zredukowana do minimum. Większość pracowników fabryki służyła w wojsku, więc zakład funkcjonował zaledwie w niewielkim stopniu. Po wojnie, w 1923 roku, manufaktura ponownie staje się spółką akcyjną, a Jenő Farkasházy jest dyrektorem artystycznym. Oprócz sukcesu w postaci nagrody dla Herend, Światowe Targi w Chicago, odbywające się w 1933 roku, są uznawane znane za początek eksportu produktów firmy do USA.

2 marca 1948 roku Fabryka Porcelany Herend została znacjonalizowana i od tej pory, zgodnie z polityką centralizacji i gospodarki planowej, nadal działała jako firma członkowska FIM (Fine Ceramics Works), konsorcjum zrzeszającego węgierskie fabryki ceramiki. W 1981 Herend opuścił Fine Ceramics Works i stał się niezależną firmą. 30 czerwca 1992 roku powstała nowa Fabryka Porcelany Herend, której struktura własności jest wyjątkowa: pracownicy posiadają 75% udziałów.

Od 2015 roku Fabryka Porcelany Herend działa jako największa na świecie manufaktura porcelany i jako dochodowe przedsiębiorstwo, osiągając równowagę pomiędzy tradycją a innowacją, dzięki przekazywaniu tradycji z XIX wieku w XXI wiek. W 2018 roku firma otworzyła największy na świecie sklep z wyrobami marki Herend (ponad 500 metrów kwadratowych), Palais Herend w Budapeszcie.

W 2022 roku firma Herend połączyła swoje siły ze znaną firmą motoryzacyjną Aston Martin, nawiązując z nią partnerstwo strategiczne.

Produkty Herend od wielu lat cieszą się popularnością wśród znanych osobistości świata, kupowali je między innymi: królowa Wiktoria, rodzina Rothschildów, Habsburgów, szach Persji, hrabia Apponyi. Kolekcjonerką produktów Herend była również Lady Diana, ale także Arnold Schwarzenegger. W ostatnich dziesięcioleciach, oprócz cesarza Japonii, sułtana Brunei, angielskiej rodziny królewskiej, króla Tajlandii, rodziny Kennedych i Ronalda Reagana, porcelana Herend znajdowała się na wyposażeniu wielu znanych światowych firm, takich jak General Motors, IBM oraz Suzuki.

O popularności i jakości porcelany Herend w dużej mierze decyduje fakt, że nadal jest ona w 100% wykonywana ręcznie. Po to, aby firma mogła zachować jakość i mogła nadal sprzedawać produkty wykonywane ręcznie, oferuje kursy przygotowujące odpowiednio wykwalifikowanych rzemieślników w Szkole Zawodowej Przemysłu Porcelany Mór Fischer.

Szkoła oferuje naukę trzech zawodów: malarz porcelany, producent ceramiki i porcelany oraz modelarz gipsowy. Pamiętając, że mamy XXI wiek, oprócz tradycyjnych technik wytwarzania porcelany uczniowie przyswajają m.in. język angielski. (Martin Barčík/ISW) Fot. Herend