Nadkwaśność żołądka – jak sobie z nią radzić? Objawy, przyczyny i leczenie

Jeśli nasz żołądek jest zdrowy i funkcjonuje prawidłowo, nie musimy się go obawiać. Jak wiadomo, zdrowy żołądek pokryty jest grubą warstwą śluzu, który neutralizuje działanie kwasów. W momencie, kiedy ta naturalna bariera ochronna zostanie uszkodzona i żołądek zacznie wytwarzać zbyt dużo soków trawiennych, pojawiają się objawy nadkwasoty.

Nadkwasota żołądka to zwiększona produkcja kwasu solnego w żołądku, która wywołuje nieprzyjemne dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego m.in. zgagę. Osoby cierpiące na nadkwaśność powinny zwracać uwagę na swoją dietę i regularne spożywanie posiłków, ograniczać sytuacji stresowe, a tylko doraźnie łagodzić objaw „odbijania kwasem” preparatami neutralizującymi dostępnymi bez recepty.

Nadkwasota – przyczyny

Nadkwaśność, jak każda dolegliwość i choroba, nie pojawia się bez przyczyny. Wszelkie zmiany zachodzące w naszym organizmie to ciąg przyczynowo-skutkowy. 

Kwas żołądkowy, a dokładniej kwas solny, jest niezbędny w procesach trawienia. Jego produkcja jest regulowana przez dwa hormony, gdzie gastryna zwiększa jego wydzielanie, a somatostatyna- hamuje. Istnieją pewne choroby, w których zwiększa się produkcja gastryny, co pociąga ze sobą zwiększoną produkcję kwasu solnego np. przy zakażeniu bakterią Helicobacter pylori. Jednak dużo powszechniejszą przyczyną występowania nadkwasoty jest niewłaściwa dieta, a dokładniej spożywanie ciężkostrawnych, mocno doprawionych potraw, które dodatkowo w połączeniu np. z winem czy piwem powodują zaostrzenie dolegliwości i dyskomfort. Niezwykle istotnym czynnikiem jest nieregularność spożywania posiłków – jedzenie o różnych porach dnia, w różnych odstępach czasu, w pośpiechu, a także przejadanie się lub głodzenie. 

Także głodzenie się lub przejadanie, palenie tytoniu, picie kawy czy herbaty na pusty żołądek nasilają dolegliwości. Nieprawidłowe łączenie produktów żywieniowych np. skrobiowych z białkowymi, czy konkretnie owoców cytrusowych i płatków śniadaniowych to możliwość wystąpienia objawów nadkwasoty.

Zdarza się, że u niektórych pacjentów nadkwasota jest odpowiedzią na sygnały pochodzące z ośrodków nerwowych. Należy unikać permanentnego stresu, dbać o codzienne wyciszenie emocji i prawidłowy sen.

Nadkwasotę mogą nasilać również niektóre leki np. aspiryna (kwas acetylosalicylowy) czy leki sterydowe. Również niewskazane jest żucie gum, czy ssanie cukierków, które doraźnie inicjują wydzielanie soków trawiennych.

Nadkwaśność żołądka – objawy, na które warto zwrócić uwagę

Poważnym powikłaniem nieleczonej nadkwasoty może być zapalenie i uszkodzenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, czy nawet w skrajnych przypadkach – rak żołądka. Dlatego warto obserwować, czy nie pojawiają się następujące objawy:

• zgaga, czyli kwaśne odbijanie z uczuciem pieczenia za mostkiem; nasila się podczas leżenia, pochylania i po obfitym posiłku;
• gniotący ból w górnej części brzucha kilka godzin po spożyciu pokarmu (ustępujący po spożyciu leków zobojętniających kwas lub po posiłku);
• inne objawy ze strony przewodu pokarmowego: uczucie pełności, zaparcia, wzdęcia, niestrawność, nieprzyjemnych zapach z ust, mdłości i wymioty.

Nadkwaśność żołądka może również dawać objawy nieswoiste, takie jak ból głowy, uczucie znużenia, zmęczenie.

Nadkwasota może być jednym z objawów chorób przewodu pokarmowego, do których należą:

refluks żołądkowo – przełykowy (GERD), zapalenie przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, przewlekły nadkwaśny nieżyt żołądka, Zespół Zollingera – Ellisona. 

Jeżeli modyfikacja stylu życia, w tym zmiana diety nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, należy udać się do lekarza. Szczególnie jeśli nadkwaśność występuje długo i jest nasilona. Konieczne może okazać się wtedy wykonanie badania endoskopowego czy pehametrii przełyku.

Jak sobie radzić z nadkwasotą?

Podstawą walki z nadkwasotą żołądka jest ustalenie głównego źródła problemu i jego eliminacja, wysokobiałkowa dieta oraz podjęcie efektywnego leczenia. Dieta na nadkwasotę żołądka musi być odpowiednio przygotowana. Powinna hamować wydzielanie soków żołądkowych i zobojętniać kwasy żołądkowe. Jeśli cierpisz na refluks żołądkowo-przełykowy, objawy przy stosowaniu takiej diety będą mniej dokuczliwe. Planując jadłospis, warto przestrzegać kilku zasad.

Dieta powinna być bogata w białko, gdyż wiąże ono nadmiar kwasu solnego. Pokarmy bogate w białko to najczęściej: chude mięso, chude ryby, nabiał i jaja. Dzienne zapotrzebowanie białka powinno być rozłożone na kilka produktów i na kilka posiłków. Nie zaleca się spożywania całej zalecanej ilości białka podczas jednego posiłku.

Zawartość tłuszczu w przyjmowanym pożywieniu musi być dokładnie kontrolowana. Nie można wykluczyć z diety tłuszczy, gdyż odpowiadają one m.in. za przyswajanie witamin. Najlepszym źródłem tłuszczu w diecie na nadkwasotę są oleje sojowe, słonecznikowe, rzepakowe, oliwa z oliwek. Można też stosować masło, ale w niewielkich ilościach.

Należy zrezygnować ze słodyczy. Oczywiście można uwzględnić niewielkie ilości cukru, ale najlepiej zastąpić go miodem. Słabe roztwory cukru hamują wydzielanie soków trawiennych. Jednak pieczone ciasta, batony, słodzone napoje, soki nie są wskazane, gdyż mogą nasilać objawy.

Nie należy przesadzać z ilością błonnika. Posiłki bogate w błonnik zalegają długo w żołądku. Przez to żołądek wydziela dużo kwasów trawiennych, co podrażnia śluzówkę. Trzeba ograniczyć pieczywo razowe i pełnoziarniste oraz wszelkie produkty bogate w błonnik.

Wskazane jest uniknie fast foodów i potraw smażonych oraz rezygnacja z posiłków wysokobłonnikowych jak kasze, pieczywo razowe i wieloziarniste, gdyż długo zalegają w żołądku, pobudzają wydzielanie soków i mechanicznie podrażniają śluzówkę przewodu pokarmowego. 

Również warto spożywać posiłki w spokojnej atmosferze i zredukować ilość stresu w codziennym życiu. 

Domowe sposoby na nadkwasotę żołądka

Inne domowe sposoby na nadkwasotę żołądka to między innymi picie mikstur przyrządzanych z sody oczyszczonej. W niektórych przypadkach pożyteczne okazuje się mleko, ale tylko chude i w niewielkich ilościach. Zaleca się też spożywanie innych produktów absorbujących kwasy żołądkowe, takich jak choćby migdały. Dodatkowo należy pamiętać o zachowywaniu wysokiej higieny psychicznej. Kluczowe jest unikanie zarówno krótkotrwałych ale silnych, jak też rozłożonych w czasie, chronicznych sytuacji stresowych. Badania dowodzą, że czynniki stresogenne bezpośrednio i pośrednio wpływają na dolegliwości żołądkowe, w tym nadmierne wydzielanie kwasu solnego.

Leczenie nadkwasoty

W aptece możemy się zaopatrzyć w preparaty zobojętniające, zawierające sole glinu, magnezu lub alginiany, które neutralizują przykre uczucie zgagi.
Silniejszymi preparatami są inhibitory pompy protonowej (IPP) takie jak: omeprazol, pantoprazol, esomeprazol i lanzoprazol, które zmniejszają produkcję kwasu solnego. Jeżeli w badaniach, stwierdzono obecność Helicobacter pylori, należy doprowadzić do jego eradykacji stosując tzw. terapię potrójną czyli zastosowanie jednego z IPP oraz dwóch z trzech następujących antybiotyków: amoksycyliny, klarytromycyny i metronidazolu.

Ponadto w terapii nadkwasoty używa się leków prokinetycznych, które poprzez zwiększanie napięcia mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym przyspieszają opróżnianie żołądka z zalegającej w nim treści pokarmowej.

Zobacz też: Strasznie się pocisz i nic nie pomaga? To może być objaw choroby

W przypadku nasilenia dolegliwości związanych z nadkwasotą i pojawienia się dodatkowych objawów jak: spadek masy ciała, bolesne połykanie, czy krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego, należy w trybie pilnym zwrócić się do specjalisty. Nie należy lekceważyć sygnałów pogarszania stanu zdrowia, gdyż często czas działa na naszą niekorzyść.

[email protected],  fot.www.freepik.com