Różyczka to wciąż groźna choroba zakaźna. Jak się przed nią chronić?

Różyczka jest chorobą, która może wystąpić zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Najczęściej pojawia się w wieku przedszkolnym. W Polsce każdego roku choruje do 100 tysięcy osób. Co kilka lat odnotowuje się znaczny wzrost zachorowań – szczególnie w okresie jesienno-zimowym.

Różyczka jest ostrą chorobą zakaźną wywoływaną przez wirus różyczki (rubella virus). Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową, przez górne drogi oddechowe. Wirus przenika do okolic węzłów chłonnych, gdzie się namnaża. Może zakażać większość komórek i tkanek np. monocyty, spojówki, limfocyty, szyjki macicy, łożysko, błonę maziową. Wirusem różyczki zakażamy się przez kontakt bezpośredni z osobą chorą lub z materiałem zakaźnym osoby chorej – wydzieliną górnych dróg oddechowych, moczem, kałem, krwią. Okres wylęgania choroby wynosi 12-23 dni. Największą zakaźność podczas kontaktu z chorym obserwuje się od 7 dni przed wystąpieniem objawów do 6 po ich wystąpieniu.  W przypadku zachorowania na różyczkę u kobiet w ciąży, wirus przez łożysko przenika do płodu, co może skutkować trwałymi uszkodzeniami lub poronieniem.

Różyczka – objawy

U około 50% zakażonych, choroba przebiega bezobjawowo lub z wystąpieniem łagodnych objawów: powiększone węzły chłonne oraz świąd towarzyszący wystąpieniu wysypki. Wśród pozostałych chorych, objawy różyczki pojawiają się kolejno:

Objawy zwiastunowe – chory odczuwa pogorszenie samopoczucia, bóle głowy i mięśni, niewielką gorączkę, katar. Może pojawić się zapalenie spojówek, a także zapalenie gardła.
Powiększenie i bolesność węzłów chłonnych występuje zazwyczaj na 1 dzień przed wystąpieniem wysypki, ale także być jedynym objawem zakażenia. Może utrzymywać się przez kilka tygodni. Najczęściej powiększeniu ulegają węzły: karkowe, potyliczne, zauszne oraz szyjne.

Różowa wysypka plamista lub plamisto-grudkowa. Zazwyczaj wysypka pojawia się najpierw w okolicach twarzy, za uszami oraz na tułowiu. Później zajęte zostają kończyny. Wysypce może towarzyszyć świąd skóry. Znika ona zazwyczaj po 2-3 dniach.

Inne objawy występują stosunkowo rzadko. Zalicza się do nich zapalenie gardła, powiększenie śledziony, przemijające zapalenie wątroby i czerwone plamki na podniebieniu miękkim.

Możliwe powikłania po różyczce

Mimo, iż różyczka w większości przypadków przebiega bezobjawowo lub zupełnie łagodnie i pacjenci naprawdę rzadko wymagają hospitalizacji, to w ciężkim przebiegu, bez odpowiedniego leczenia czy u osób z obniżoną odpornością i chorobami towarzyszącymi może dawać różne powikłania. Po różyczce najczęściej występują:

• odwodnienie i osłabienie organizmu; 
• wspomniane wcześniej zapalenia stawów u kobiet; 
• zapalenie jąder i najądrzy u mężczyzn;
• małopłytkowość, której następstwem są zaburzenia krzepnięcia krwi i zwiększone ryzyko wylewu krwi do mózgu;
• charakterystyczne wybroczyny na skórze (plamica różyczkowa);
• różyczkowe zapalenie mózgu.

Różyczka – rozpoznanie

W większości przypadków badania pomocnicze nie są potrzebne i rozpoznanie jest stawiane na podstawie objawów klinicznych oraz wywiadu lekarskiego. Wyjątkiem jest podejrzenie różyczki u kobiet w ciąży oraz u noworodków. Wykonuje się wtedy badania serologiczne (test ELISA) lub RT-PCR. Różyczkę różnicuje się z innymi chorobami z uogólnioną wysypką np. odrą, płonicą i niektórymi innymi zakażeniami wirusowymi.

Jak wygląda leczenie różyczki?

Leczenie różyczki polega głównie na niwelowaniu objawów - podaje się choremu leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, a w razie potrzeby - również te łagodzące ból gardła przy jego zapaleniu.

Oprócz tego w niektórych przypadkach szczególnej pielęgnacji wymaga wysypka przy różyczce - jeśli choremu przeszkadza świąd, lekarz może przepisać (przy braku przeciwwskazań) preparaty antyhistaminowe łagodzące to odczucie. Aby skóra nie pozostała wysuszona, warto przy leczeniu różyczki zadbać również o jej silne nawilżenie i natłuszczenie.

Leczenie różyczki powinno być także uzależnione od powikłań, jakie wystąpią u dalszego pacjenta - wówczas dobiera się odpowiednie preparaty i metody terapii adekwatne do stanu i dolegliwości chorego.

Profilaktyka różyczki - szczepionka na różyczkę

Profilaktyka różyczki obejmuje przede wszystkim szczepienia ochronne - w Polsce realizowane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia, szczepionką skojarzoną MMR, a więc szczepionką na różyczkę, świnkę i odrę. Podaje się ją w dwóch dawkach - pierwszej, w okolicach 13-14 miesiąca życia dziecka i drugiej, przypominającej - około 10 roku życia. Szczepionka wykazuje skuteczność pomiędzy 95 a 98%, jest więc najlepszą metodą ochrony przed zakażeniem (podobnie jak „przechorowanie” różyczki, daje odporność na całe życie).

Zobacz też: Rozwojowa dysplazja stawów biodrowych. Przyczyny, objawy i leczenie

Osoby dorosłe i dzieci, które z różnych przyczyn nie mogą zostać zaszczepione, w przypadku ogniska choroby w najbliższym otoczeniu, mogą izolować się od zakażonej osoby i stosować wzmożoną higienę osobistą (choć z uwagi na długi okres zakaźność wirusa w organizmie danej osoby, samo zakażenie jest niestety bardzo prawdopodobne).

[email protected],  fot. Adobe Stock