Depresja. Czy jest groźna? Jak się objawia? Przyczyny i leczenie

Według Światowej Organizacji Zdrowia depresja jest wiodącą przyczyną niesprawności i niezdolności do pracy na świecie oraz najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym. Choruje na nią w ciągu całego życia kilkanaście procent populacji osób dorosłych.

W Polsce nawet 1,5 mln osób zmaga się z tym schorzeniem. Choroba ta dotyka dwa razy częściej kobiet. Co dziesiąty pacjent zgłaszający się do lekarza pierwszego kontaktu z powodu innych dolegliwości ma pełnoobjawową depresję, a drugie tyle osób cierpi z powodu pojedynczych objawów depresyjnych.

Niestety, ponad połowa tych chorujących pozostaje bez rozpoznania, a spośród osób z rozpoznaną depresją jedynie połowa otrzymuje leczenie.

Jak rozpoznać depresję?

Depresja to powszechne zaburzenie zdrowia psychicznego, zaliczane do zaburzeń nastroju. Depresja powoduje cierpienie chorego i znacząco wpływa na jego zdolność do funkcjonowania i satysfakcjonującego życia.

Depresja charakteryzuje się:

• uporczywym uczuciem smutku i rozpaczy, któremu towarzyszą
• zmęczenie,
• bezsenność,
• zmiany apetytu,
• myśli samobójcze.

Osoba chora nie jest zdolna do odczuwania pozytywnych emocji i uczuć, nawet w stosunku do osób bliskich. Na stawiane jej wymagania często reaguje obojętnością lub złością, krzykiem i agresywnym zachowaniem.

Choroba wymaga leczenia, które polega zazwyczaj na stosowaniu leków lub terapii. Nieleczona, może prowadzić do stanów groźnych dla życia, w tym do samobójstwa.

Jakie są objawy depresji?

Objawy depresji mogą być inne u każdego pacjenta i dlatego tak trudno ją rozpoznać. Jeśli samopoczucie jest złe, można mówić o smutku, jeżeli gorsze – o przygnębieniu, a jeśli jest bardzo źle – to prawdopodobnie depresja. Granica pomiędzy „normalnym” przygnębieniem a depresją jako stanem chorobowym nie jest ostra, jednak są pewne objawy, które pozwalają te dwa stany od siebie odróżnić.

Podstawowym kryterium jest przedłużające się uczucie smutku i przygnębienia.

Chorym bardzo trudno jest wykonywać podstawowe czynności życiowe. Problemem staje się nawet zjedzenie posiłku i umycie się. Osoba cierpiąca na depresję traci zainteresowania otaczającym ją światem, a także unika kontaktów towarzyskich. Prześladuje ją uczucie beznadziei i pustki. W skrajnych przypadkach mogą pojawić się myśli samobójcze, a nawet próby odebrania sobie życia.

W sposób ponury i pesymistyczny patrzy na świat, przyszłość widzi wyłącznie w czarnych barwach. Dotykają go zaburzenia snu, który jest płytki i nie daje relaksacji. 

Często występuje zmniejszenie lub utrata apetytu. Pacjenci często mówią, że jedzą na siłę, zmuszają się, bo wiedzą, że trzeba, albo że jedzenie pozbawione jest smaku. Towarzyszy temu czasem znaczna utrata wagi ciała (kilka kilogramów w ciągu miesiąca). 

Jednak należy zdawać sobie sprawę, że zaburzenia depresyjne mają jeszcze szereg innych symptomów. Nie wszystkie z nich są związane ze smutkiem. Dlatego niekiedy trudno jest rozpoznać, że dana osoba jest chora.

Możliwe objawy depresji to:

• płaczliwość,
• utrata zainteresowań,
• utrata radości życia,
• niemożność odczuwania przyjemności i satysfakcji,
• zaburzenia snu (niekiedy skrajne zaburzenia snu),
• apatia,
• zobojętnienie,
• uczucie pustki,
• drażliwy nastrój i impulsywność,
• ograniczenie aktywności zawodowej i społecznej,
• myślenie depresyjne i pesymistyczne myśli dotyczące własnego życia i przyszłości,
• zaniżona samoocena,
• uczucie utraty sensu życia,
• poczucie winy,
• zaburzenia koncentracji,
• spowolnienie tempa myślenia,
• spadek libido,
• zaburzenia rytmów biologicznych,
• dolegliwości somatyczne (zaburzenia apetytu, stan ciągłego zmęczenia i poczucia ciągłego bólu, brak energii, wzmożona męczliwość, spadek masy ciała, bóle głowy, brzucha lub klatki piersiowej).

Jakie mogą być przyczyny depresji?

Depresja to choroba o niezwykle złożonej podstawie. Według ekspertów, w wielu przypadkach do jej rozwoju przyczyniają się predyspozycje genetyczne. Jednocześnie o ewentualnym wystąpieniu objawów i o obrazie klinicznym decydują czynniki środowiskowe.

Jak wykazano, za rozwój depresji mogą też odpowiadać długotrwałe czynniki stresowe. Te, zwłaszcza występując w okresie dzieciństwa, mogą nasilać w przyszłości wystąpienie chorób afektywnych i lękowych. Związane jest to z zaburzeniem funkcjonowania osi podwzgórze-przysadka-nadnercza, a konkretnie z jej nadmierną stymulacją i zwiększonym uwalnianiem hormonów stresu. 

Zaburzenia neuroprzekaźnictwa w obrębie układu nerwowego mogą być również wywołane przez czynniki zewnętrzne, takie jak przyjmowanie leków, zmiany hormonalne u kobiet czy uzależnienie od narkotyków i alkoholu. Do rozwoju depresji niekiedy prowadzą też choroby, w tym astma, cukrzyca, zapalenie jelit czy niedoczynność tarczycy.

Leczenie depresji

Do lekarza należy udać się, gdy obniżony nastrój utrzymuje się powyżej dwóch tygodni lub obecne są inne objawy wskazujące na depresję. Jest to bardzo ważne, ponieważ bez odpowiedniej terapii problem będzie się nasilał.

Osoba podejrzewająca u siebie depresję powinna udać się do lekarza psychiatry, który przyjmuje w poradni zdrowia psychicznego lub prywatnym gabinecie. Należy pamiętać, że na wizytę nie jest potrzebne skierowanie. Z rozpoznaniem depresji może poradzić sobie lekarz POZ, jednak zwykle i tak zaleci konsultację ze specjalistą w zakresie psychiatrii.

Leczenie depresji to proces trudny i długotrwały, jednak konieczny do tego, by uwolnić się od widma choroby i rozpocząć nowe, lepsze, zdrowe życie. W leczeniu depresji ogromne znaczenie ma podejście kompleksowe. Trzeba skupić się na usunięciu objawów depresji, ale też jej przyczyn. Tylko to połączenie pozwala liczyć na osiągnięcie pełnego sukcesu.

Istnieje wiele różnych farmakologicznych metod leczenia depresji, w tym leki przeciwdepresyjne, stabilizatory nastroju i atypowe leki przeciwpsychotyczne. Podczas gdy te leki mogą być skuteczne w leczeniu objawów depresji, mogą one również powodować szereg skutków ubocznych. Ważne jest, aby współpracować z lekarzem w celu znalezienia leku, który będzie dla Ciebie najbardziej skuteczny i najmniej szkodliwy.

Podczas gdy leki przeciwdepresyjne są często pierwszą linią leczenia depresji, psychoterapia jest również skuteczną opcją leczenia. Psychoterapia może pomóc osobom cierpiącym na depresję nauczyć się rozpoznawania i radzenia sobie z objawami, a także może pomóc im w wypracowaniu zdrowych mechanizmów radzenia sobie z nimi. Jeśli zmagasz się z depresją, rozważ rozmowę z terapeutą. Nie ma wstydu w szukaniu pomocy, kiedy się jej potrzebuje – w rzeczywistości jest to jedna z najodważniejszych rzeczy, jakie można zrobić.

Nie zaniedbuj obu tych kwestii – zarówno psychoterapia, jak i leczenie farmakologiczne są bardzo istotne. Farmakoterapia pomoże Ci pozbyć się dręczących Cię objawów. Jednak to właśnie psychoterapia pozwoli Ci uporać się z depresją na głębokim poziomie i pozwoli Ci zabezpieczyć się przed jej nawrotami w przyszłości.