Prezydent Republiki Czeskiej Miloš Zeman, a polityka zagraniczna

Ukończył ekonomię na Uniwersytecie Ekonomicznym w Pradze. W 1968 r. podczas tzw. praskiej wiosny został członkiem Partii Komunistycznej. W 1970 r. został wydalony z partii, ponieważ nie zgadzał się na okupację Czechosłowacji przez wojska Układu Warszawskiego.

W 1992 r. został członkiem Czechosłowackiej Partii Socjaldemokratycznej (później Czeskiej Partii Socjaldemokratycznej). Od 1993 do 2001 roku zajmował stanowisko przewodniczącego tej partii. W kwestii podziału Czechosłowacji był Zeman przeciwnikiem podziału państwa. Jak wielokrotnie podkreślał ani jedna z partii politycznych nie miała w swoim programie wyborczym podziału Czechosłowacji, z wyjątkiem ODS w Czechach i SNS na Słowacji.

W latach 1998-2002 zajmował stanowisko premiera. ČSSD w tych latach stworzyło rząd mniejszościowy, który utrzymał się dzięki współpracy z ODS (tzw. umowa opozycyjna). W 2003 r. Zeman bez powodzenia kandydował na stanowisko prezydenta Republiki Czeskiej. Następnie na dekadę wycofał się z polityki.

W 2013 r. Zeman został wybrany jako pierwszy prezydent w wyborach bezpośrednich, otrzymawszy 24 proc. głosów w pierwszej turze i 55 proc. w drugiej turze wyborów. Na drugim miejscu wtedy znalazł się wtedy były minister spraw zagranicznych Karel Schwarzenberg. W 2018 r. ponownie startował w wyborach prezydenckich, otrzymując 39 proc. w pierwszej turze oraz 51 proc. w drugiej turze.

Prezydent Zeman był wielokrotnie krytykowany, przede wszystkim za swoje sympatie wobec Rosji. W 2017 r. na spotkaniu z prezydentem Putinem w Soczi Zeman oświadczył, że Unia Europejska powinna zrezygnować z sankcji wobec Rosji oraz, że Krym należy do Rosji. Krytycy również zwracają uwagę na fakt, że prezydent w obszarze polityki zagranicznej podejmuje jednostronne decyzje, bez wcześniejszego uzgodnienia z przedstawicielami rządu. Na przykład w 2019 r. na spotkaniu z prezydentem Serbii zaznaczył, że z pozycji głowy państwa będzie starał się o wycofanie uznania Kosowa przez Republikę Czeską. Kontrowersyjne było także przeproszenie Serbii za udział w nalotach w 1999 r. Czeski minister spraw zagranicznych wtedy oświadczył, że chodzi tylko o prywatną inicjatywę prezydenta, a nie o oficjalne stanowisko czeskiego MSZ.

W kwestii współpracy europejskiej Zeman wydaje się zwolennikiem UE. Jednak sprzeciw wyraził w kwestii członkostwa Turcji w UE, m.in. oskarżając Turcję o współpracę z Państwem Islamskim. Pomimo krytyki, Zeman starał się rozwijać przyjazne stosunki z Chinami. W 2014 r. wyjechał do Chin w celu zapoznania się z modelem rozwoju gospodarki. Organizacje zajmujące się kwestiami ochrony praw człowieka w konsekwencji często oskarżały Zemana o ignorowanie problemu poszanowania praw człowieka i obywatela.

W 2021 r. Czechami wstrząsnęła afera związana z eksplozjami magazynu broni w Wrbeticach. Według oficjalnej wersji eksplozje zostały spowodowane przez agentów rosyjskich służb bezpieczeństwa. Prezydent Zeman jednak stwierdził, że jego zdaniem istnieje więcej wersji wydarzenia. Natomiast minister sprawiedliwości zasugerowała, że celem eksplozji mogło być przykrycie problemów finansowych, które istniały w magazynie broni.

Prezydent Zeman także starał się o rozwój dobrych stosunków pomiędzy Czechami, a Polską. W 2016 r. wyraził wsparcie dla polskiego rządu w konflikcie z Unią Europejską. „Polski rząd, który powstał w wyniku wolnych wyborów, ma pełne prawo podejmować działania, w ramach swoich kompetencji”, podkreślił prezydent Zeman na spotkaniu z prezydentem Dudą w 2016 r.

W ostatnim czasie w mediach coraz bardziej rezonują kwestie związane ze stanem zdrowia prezydenta Zemana. Po wyborach parlamentarnych we wrześniu br. prezydent trafił do szpitala. Kancelaria Prezydenta na samym początku nie podawała żadnych informacji o stanie zdrowia prezydenta, a później utrzymywała, że prezydent na bieżąco jest informowany o wszystkich istotnych kwestiach polityki wewnętrznej i zagranicznej. Premier Babiš tuż po wyborach poinformował, że prezydent Zeman obiecał powierzyć mu misję zestawienia nowego rządu.

Senat Parlamentu Republiki Czeskiej zwrócił się do Praskiego Szpitala Wojskowego z zapytaniem o stan zdrowia prezydenta. Senat zainteresował się kwestią stanu zdrowia prezydenta z  uwagi na możliwość tymczasowego zawieszenia wykonywania konstytucyjnych obowiązków przez prezydenta.

Piotr Sieniawski

Fot. Pixabay.com - zdjęcie ilustracyjne.