"Dokąd ten świat zmierza?"

(...) Żołnierz z brudnym bandażem owiniętym wokół ręki niemal na mnie wpadł. Dziewczyna w moim wieku trzymała przed sobą niemowlaka, jakby nie bardzo wiedziała, jak go nieść. Może jej męża powołano do wojska, a ona została sama z dzieckiem. Potrząsała nim lekko, jakby chciała go obudzić. Policzki miał chorobliwie zielonkawe, kończyny nieruchome. Niezdolna spojrzeć prawdzie w oczy, odwróciłam się. Obok mnie rolnik błagał swojego byka, żeby się ruszył. Matka szeptała do kilkulatka. Ale ludzie na ogół milczeli, jakby brakowało im słów na opisanie tego, co zobaczyli. Po ich umęczonych twarzach widziałam, że ich życie już nigdy nie będzie takie samo. Stałam na ulicy, towarzysząc im z szacunku, tak jak postąpiłoby się, widząc kondukt pogrzebowy, a później poczłapałam do domu.

Przy kolacji tata powiedział, że razem ze swoimi podwładnymi nosił tym niespodziewanym uchodźcom tace z kawą. Większość pochodziła z północnego wschodu Francji. Wielu nigdy wcześniej nie opuściło swojej wioski.

– Uciekali przed niemieckimi żołnierzami. Mężczyźni, z którymi rozmawiałem, zwykli rolnicy i kupcy, nie otrzymali żadnej pomocy ani wskazówek. Pierwszy wyjechał ich burmistrz.

– Dokąd ten świat zmierza? – zadumała się mama. – Biedni ludzie. Co się z nimi stanie?

– Dotrą na południe – odpowiedział tata, ściskając dłoń mamy. – Tam, dokąd powinnyście się udać z Odile. Mnie trzymają tu obowiązki, ale chcę, żebyście wy pojechały tam, gdzie jest bezpiecznie.

Mówił rozsądnie. Spodziewałam się, że mama na to przystanie, ale cofnęła się, jakby uderzył ją w twarz pozwem rozwodowym.

– Non!

– Ale, Hortense…

Wyrwała dłoń z jego dłoni.

– Tutaj wróci Rémy. Nie wyjadę.

Point final.

(...)

Janet Skeslien Charles, Bibliotekarka z Paryża, wydawnictwo MANDO, premiera 16 czerwca 2021
Dziękujemy wydawnictwu MANDO za udostępnienie cytowanych fragmentów