Czy o śmierci można mówić bez patosu, a nawet żartobliwie? Antoni Kroh to potrafi

Książka „Anioł śmierci z kilku stron” została zgłoszona do XII konkursu o Nagrodę im. ks. prof. Bolesława Kumora w kategorii „Książka o Sądecczyźnie 2023”.

- Czy o przemijaniu i śmierci można mówić bez patosu, a nawet żartobliwie? – czytamy w uzasadnieniu zgłoszenia książki do konkursu. - Antoni Kroh, korzystając ze swej imponującej wiedzy etnograficznej i pasji bibliofilskiej, proponuje takie właśnie spojrzenie. Bogaty zbiór cytatów literackich i opisów związanych z ceremoniałem pogrzebowym oraz formami utrwalania pamięci o tych, którzy odeszli, znakomicie ilustruje istniejące od wieków sposoby akceptacji i zrozumienia tego zjawiska. W książce wykorzystano rysunki Barbary Magierowej, udostępnione nieodpłatnie przez Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu.

Antoni Kroh sądecki etnograf, muzealnik, badacz kultury, bystry obserwator teraźniejszości przytacza w niej starsze i nowsze utwory literackie, własne obserwacje, tradycje, zwyczaje, powiedzenia i zachowania dotyczące śmierci, kresu naszego życia. Opowiada o spotkanych na swej drodze ludziach, przywołuje anegdoty. Śmieć, o której ten doskonały gawędziarz, erudyta pisze nie jest straszna, przygnębiająca, wręcz przeciwnie.

Antoni Kroh podchodzi do tematu śmierci z należną jej powagą, ale także z sobie specyficzną swadą, z sobie specyficzną narracją. Jedyną i niepowtarzalną. Kto choć raz miał w ręku książkę Antoniego Kroha i ją przeczytał… Każda z nich jest wyjątkowa. Miód na serce książkoholika!

- Mam już osiemdziesiąt lat, życie ze mnie uchodzi – pisze Antoni Kroh w najnowszej swojej książce. - Uczucie na ogół przyjemne, jak wieczorne zmęczenie po górskiej wędrówce. I bardzo interesujące. Wiele egzotycznych doznań, pierwszy raz czegoś takiego doświadczam. Żebym tylko to, co należy mi się jak psu micha, dostał bez marudzenia. Żeby zdrowy rozsądek nie kazał „oknem się wyrzucić, a tam wielki kawał z góry” – mieszkam na ósmym piętrze – i uniknąć tzw. domu spokojnej starości względnie pogodnej jesieni, gdzie terapeutki organizują przymusowe zajęcia plastyczne, teatralne, gadania o niczym, gimnastykę artystyczną itp., wszystko dla mojego dobra, gdzie co dnia odprawiane są chóralne modły, a w jadalni wisi krzepiące hasło, na przykład „Niezależnie od wieku, ciesz się życiem człowieku”, zaś na korytarzach wystawa dzieł sztuki, przedmiot dumy pensjonariuszy. Pokoje najczęściej kilkuosobowe, szlafkamraci ględzą jak dzień długi. Niekiedy brak personelu, a wtedy staruszkowie muszą radzić sobie sami. Wolno im dreptać wte i wewte jedynie przed obiadem, zaś po obiedzie przymusowo leżakują, uchowaj Boże nieszczęścia, kto będzie odpowiadał. Ach, żebym znowu nie musiał pod presją robić rzeczy bezcelowych, dla mojego dobra, bo tzw. głupiego robota jakoby świetnie wpływa na organizm. Niechże to się odbędzie szybko i sprawnie.

Antoniego Kroha nie trzeba chyba mieszkańcom Nowego Sącza i regionu bliżej przedstawiać. Jest nie tylko pisarzem znanym, poczytnym, cenionym i nagradzanym, ale także historykiem kultury, tłumaczem prozy słowackiej i czeskiej, badaczem i kuratorem wystaw poświęconych kulturze ludowej Karpat oraz regionalistą.

Jest dwukrotnym laureatem konkursu o Nagrodę im. ks. prof. Bolesława Kumora. Przypomnijmy, że Antoni Kroh otrzymał ją w 2013 roku jako „Sądecki Autor”. Konkursowa kapituła uhonorowała go tą nagrodą za jego twórczy, literacki dorobek. Po raz drugi Antoni Kroh odebrał tę prestiżową nagrodę w 2019 roku w kategorii „Książka o Sądecczyźnie” za ponadczasową książkę „Powrót na Sądecczyznę”.

Książka pt. "Anioł śmierci z kilku stron" ma 230 stron, oprawa twarda.

Redakcja: Tadeusz Nowakowski

Korekta: Dobrosława Pańkowska

Projekt graficzny: Andrzej Barecki

Rysunki: Barbara Magierowa

Wydawca: Wydawnictwo Iskry Warszawa

Twórczość literacka Antoniego Kroha:

• Współczesna rzeźba ludowa Karpat Polskich (1979)
• Piękne odpoczywanie (cmentarze wojenne Beskidu Niskiego) (1991)
• O Szwejku i o nas (1992)
• Sklep potrzeb kulturalnych (1999)
• Spisz – wielokulturowe dziedzictwo (2000) – redakcja
• Tatry i Podhale (2002) – w serii A to Polska właśnie
• Praga. Przewodnik (2007)
• Starorzecza (2010)
• Sklep potrzeb kulturalnych po remoncie (2013)
• Wesołego Alleluja Polsko Ludowa, czyli O pogmatwanych dziejach chłopskiej kultury plastycznej na ziemiach polskich (2014)
• Za tamtą górą. Wspomnienia łemkowskie (2016)
• Z polskiego na nasze, czyli prywatny leksykon współczesnej polszczyzny (2019) – wspólnie z Barbarą Magierową
• Powrót na Sądecczyznę (2019)
• To jest zjawisko, i na to nie ma rady (2022)
• Anioł śmierci z kilku stron (2023)

([email protected], fot. Wydawnictwo Iskry)